In Sint Jacobiparochie zijn twee rijen van vijf woningen uit 1948 gerenoveerd. Van Delfts Rood naar zwart-wit.

Zo'n renovatie kan niet spectaculair zijn, zou je denken. Toch is het opmerkelijk dat ze na 64 jaar niet meer karakteristiek Delfts Rood zijn. Ze verkleurden van rood-oranje naar zwart-wit.

Dit Delfts Rood is de traditionalistische bouwstijl, waarin na de oorlog vele honderden volkswoningen in Friesland zijn gebouwd. Het'Delfts'in de aanduiding verwijst naar de traditionele stijl van de zogeheten Delftse School. Het is een eenvoudige variant. Het 'Rood' komt van het gebruikte bouwmateriaal : gladde rode steen en oranjerode pannen.

Als je in de dorpen rondkijkt, lijkt het wel of deze stijl tot ongeveer 1954 verplicht was. Een werkgroep van de stichting Nieuwe Kijk bestudeerde het fenomeen in de afgelopen iaren. De woningen ogen gezellig, maar zijn uitgesproken schraal in technisch opzicht.

Ze dreigen te verdwijnen, nu ze de pensioengerechtigde leeftijd bereiken. De rapportage van de werkgroep lijkt een bewustwording op gang te hebben gebracht. Dat geldt in elk geval voor de Van Wijngaardenstraat in Sint Jacobiparochie.

Hier vind je de geschiedenis van de volkhuisvesting in een notendop. Ten noorden van de voormalige spoorbaan, nu fietspad, staan aan weerszijden in totaal 53 woningen. Ze zijn in verschillende perioden gebouwd door de woningcorporatie. De bewoners van de oudste woningen hebben de trein nog voorbij zien stomen. In 1980 is het spoor opgebroken en op het tracé is een mooie wandel- en fietsroute gemaakt.

De volkswoningen zijn gebouwd door de in 1904 opgerichte Woningstichting in de gemeente Het Bildt, die in 1970 fuseerde tot Wonen Noordwest Friesland. In dit gebied zijn tussen 1948 en 1954 nogal wat Delfts Rode woningen tot stand gekomen. De meeste zijn nu wel aan een flinke opknapbeurt toe.

Vooral aan goede isolatie mankeert het: ze zijn zo lek als een mandje. Dit was ook het geval met de woningen in Sint Jabik. Dak, wanden en vloeren zijn geïsoleerd. De badkamers zijn van boven naar de begane grond verplaatst, de toiletten zijn vernieuwd en de meeste woningen zijn ruimtelijker gemaakt door het creëren van een open keuken.

Hier is het niet bij gebleven, ook het uiterlijk kreeg een opkikker. Veel aspecten zijn teruggebracht tot ongeveer het beeld dat ze in 1948 boden. Vensters met roeden, passende deuren, dakkapellen met wangen, zinken mastgoten van een flink formaat. De vriendelijke detaillering herinnert aan de sfeer van vroeger.

Toch is het niet helemaal als vroeger. De twee woningrijen zijn van kleur verschoten, en niet zo'n beetje ook. De muren, opgetrokken in gladde rode baksteen, zijn wit geverfd. De oppervlakte van de baksteen begon te schilferen, en om dit proces tot stilstand te brengen is gekozen voor een huid van minerale 'keimverf', die voor een duurzame verstening zorgt. Het wit blinkt je nu tegemoet.

Zo is helaas de articulatie van het metselwerk van rollagen en ontlastingbogen boven vensters en dergelijke goeddeels verloren gegaan. Alleen de leuke tandlijst boven in de gevel komt door de schaduwwerking beter uit.

Bij de keuze voor wit muurwerk is besloten om bij de vernieuwing van de pannen te kiezen voor zwarte, geglazuurde pannen. De voorheen Delfts Rode woningrijen zijn nu witzwart. Een metamorfose.

Voorbeeldig, zo'n renovatie van eigenlijk al opgegeven woningen. Er is nog veel eer te behalen bij Delfts Rood. Ik hoop alleen dat niet alles ineens wit gekeimd gaat worden. We zitten tenslotte niet aan de Côte d'Azur.

PETER KARSTKAREL