De Bildtse taal en cultuur wekken belangstelling. Het Bildt heeft alle potenties om internationaal ontdekt te worden, denkt Leendert Ferwerda.

ANKO DE JONG

Zo nu en dan daalt zijn vuist donderend op tafel. Een vurig betoog zit Leendert Ferwerda (67) uit Sint Annaparochie in de genen. De Bildtse zaak heeft in hem een hartstochtelijk pleitbezorger. Alweer tien jaar is hij voorzitter van de Stichting Ons Bildt, de club die sinds 1980 het "hoeden en noeden fan 't Bildts aigene" nastreeft. Dat lijkt een lastige klus, want de bedreigingen voor minderheidstalen zijn talrijk.

Samenwerkingsverbanden groeien en de vraag klinkt hardop of de Bildtse taal en cultuur in dat grotere geheel hun unieke plaats kunnen behouden. Was het in 2010 ook een veeg teken dat de Kultuurpriis op het Bildt niet is uitgereikt bij gebrek aan geschikte kandidaten? En was het een tekort aan inleving, dat de politiek Bildtstalige plaatsnaamborden afwees?

Toch oordeelt Ferwerda niet somber over de toekomst van de Bildtse taal. "Ik dink dat 't Bildts nooit ferloren gaat. 't Sil wel ferandere. Woorden sille ferdwine." Nog steeds krijgen kinderen op de basisscholen les in het Bildts. "Der is lesmateriaal maakt over Rembrandt, over Jan Pietersz van der Bildt, de sterrekiker, over Waling Dykstra (Fries schrijver). An de basis wort al heel wat deen."

Het leverde het Bildt vorig jaar de Taalbeliedspriis op, toegekend voor een cd met Bildtstalige verhalen. Die hoorde tot lesmateriaal voor de hogere klassen van het basisonderwijs, samengesteld door de Kemissy Meertalighyd. Ferwerda is er niet helemaal gerust op dat deze Bildtse lessen nog in alle Bildtdorpen gegeven worden. „Want je motte ok één foor de klas hewwe die't dat overbringe kin. Wy wille 's nagaan wer't dat gebeurt."

Een ander onderzoek dat'hij voor ogen heeft, in de vorm van een enquête, is in welke mate Bildtstalige ouders hun kinderen nog Bildts leren. "Dat gaat niet automatys. Dan komme je in 'n taaldiskussy of Nederlans nou fan groater belang is as Bildts."

Dat het Bildt steeds meer Nederlandstalige inwoners krijgt, ziet Ferwerda totaal niet als een ' bedreiging. „De minsen die't hier komme te weunen hewwe belangstelling foor de taal in hur omgeving. Se fine 't arich dat buurfrou Bildts teugen hur praten blyft en hur niet ferbreekt."

Het Bildts heeft hier een belangrijk voordeel ten opzichte van het Fries: de taal wordt van Friesland tot in Limburg prima verstaan.

Een Bilkert heeft volgens hem een voordeel door zijn taal en afkomst. "Syn taal en karakter - hij is rechtút, sait wer't 't op staat - make him herkenber. Je hore gau 's: praat even Bildts, dat is soa'n mooi taaltsy." Ferwerda ziet in deze belangstelling van buitenstaanders een belangrijke basis. "Na de toekomst toe kin dat foor 'n groat draagflak sorge."

De cursussen Bildts van Henk Kas (mede-oprichter Ons Bildt) worden onveranderd goed bezocht. De cursussen voor niet-Bildtstaligen geeft Kas sinds 2002 en hij heeft geen jaar overgeslagen. Aldert Cuperus noteert voor zijn lessen Bildtse geschiedenis steeds tien tot vijftien deelnemers. Het aantal donateurs van de stichting schommelt al vele jaren rond de 300.

Een misser was wel, vindt Ferwerda, dat de plaatsnaamborden niet Bildtstalig werden. Zelfs het bordje 'Tot ziens' aan de komgrens van Sint Anne is niet Bildts. "Fanwege de toeristen, fonnen se. Maar dy soeke just de aigenhyd fan 'n streek." Net als in Wales zouden de Bildtse namen fier bovenaan moeten staan. "Dat befordert de herkenberhyd".

Hij noemt het Bildt dan ook "internasjonaal 'n folstrekt onontdekt gebied". "Wy staan nag an 't begin om toeristys ontdekt te worren." De Elfstedenroute draagt daar aan bij, de kustroute -met uitstapjes landinwaarts -, de Bildtdijken - die het bijna tot de lijst van werelderfgoed brachten. En dan zijn er nog de succesvolle grote Bildtse evenementen, de 'Eerappelweken', het Rembrandtjaar en 'het Bildt 500'.

"Wy hoeve hier gyn bussen fol Japanners en wy binne gyn Staphorst. Der staan hier gyn erbaaiers in overals ut 1936 an de dyk om sien te laten hoe't 't froeger waar. Maar dy eveneminten binne foor 't Bildt 'n enorme stimulans. Nim soa'n oogstfeest van Ouwe-Syl. Wat is dat waardefol."

De Stichting Ons Bildt bekijkt of het zich breder voor de Bildtse taal en cultuur kan inzetten dan nu het geval is.

Zo zou het mogelijk moeten worden initiatieven zoals publicaties, onderzoeken en activiteiten te steunen, zegt voorzitter Leendert Ferwerda. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld het behoud van een historisch gebouw, vindt hij.

Tot nu toe bemoeit de stichting zich daar niet mee. "Maar soks is ok foor ons 'n metferantwoordelikhyd". Het bestuur bekijkt hoe dat gestalte kan krijgen en of de statuten moeten worden aangepast.

De stichting krijgt nu enkel subsidie en kan zelf geen bijdragen verstrekken. Met een gift zou een boekuitgave gestimuleerd kunnen worden. Ook zou het belang van bijvoorbeeld een gedenkteken tot uiting komen, zoals het Poerdersmonument dat in Westhoek het vissersdrama uit 1935 herdenkt.

"Wy wille met 'n rúmmere blik kike na wat op ôns pad komt". Vorig jaar bemoeide de stichting zich bij uitzondering met de tekst op plaatsnaamborden.