Twee weken leden waar d'r 'n groep Sorben fan 't Serbski-Institut op bezite in Frysland. Se gongen bij alle taalorganisasys del, en as Mehrsprachigkeitskoördinator mocht ik ferhale over hoe’t wij in Waadhoeke met ôns talen omgaan.

De Sorben binne ’n minderhyd fan soa’n 60.000 mînsen in ‘t oasten fan Dútsland. Na skatting prate nag soa’n 10.000 mînsen een fan de baide farianten. Ooit waren ’t d’r ’n paar hondertdúzzend, maar fooral onder de nazi’s – ’t praten fan Sorbys in ’t openbaar worde ferboaden – hewwe se swaar te lijen had.

Ik hou niet fan folksminnerij en gaan nooit met 'e meute met. Mînsen die't mij kinne, sille nou 'n glimlach fan herkinning sien late.

Elkeneen foor Ajax of Feijenoord? Jan is foor PSV. Soks. Ik laat mij moeilik beïnfloede. Roke as púbber? Goed, maar jim krije mij niet met.

Lessen froeg een op 't werk at ik wel 's 'n tillevizyútsinding fan 'Vandaag Inside' bijweune wou, want hij wist dat ik der hest alle avens na kyk. Maar ik waar drekt beraden: 'Ni!'

Rembrandt van Rijn en Saskia van Uylenburgh trouwden 1634 in Sint Annaparochie. Maar op het Bildt is weinig terug te vinden over het societyhuwelijk van de beroemde schilder en de vooraanstaande burgemeestersdochter. Een permanente experience in de Van Harenskerk moet dat veranderen.

Eerlijk is eerlijk. Wie Sint Annaparochie binnenrijdt, heeft niet direct het gevoel dat dit Bildtse dorp een link heeft met een wereldberoemdheid of dat het het toneel was van hét societyhuwelijk uit de Gouden Eeuw.

Oké, voor de Van Harenskerk staat een bescheiden beeld van een schilder en een vrouw, dat bezoekers vertelt over de bijzondere gebeurtenis die daar op 22 juni 1634 in die kerk plaatsvond. Niemand minder dan kunstschilder Rembrandt van Rijn en de vooraanstaande burgemeestersdochter Saskia van Uylenburgh traden hier in het huwelijk. Maar voor wie meer wil weten, is het speuren naar sporen van Rembrandt en Saskia op het Bildt.

Een 27-jarige vrouw uit Sint Jacobiparochie hoorde dinsdag een celstraf van drie jaar tegen zich eisen - één jaar voorwaardelijk - vanwege oplichting en verduistering.

De vrouw werkte als pakketbezorger voor koeriersbedrijven en bestelde tussen 4 januari en 11 juli vorig jaar - tenminste 137 keer - goederen op naam van mensen die op haar vaste route woonden.

Ze bestelde zo voor bijna 17.000 euro op krediet en liet de slachtoffers voor de betaling opdraaien. De afleveradressen van deze personen veranderde ze in het ophaalpunt van het bedrijf waar ze voor werkte en vervolgens nam ze de spullen zelf mee.

Pats! De anmaning dreunt hard, temînsen foor mij dan, fleden woensdegoffen in myn mailboks. Wat sille wy nou beleve? Krij ik der nou foor 't eerst fan myn leven 'n anmaning foor 't niet betalen fan 'n reken?

't Mot niet halfwizer worre! Ik krij die anmaning met de faktuur d'rbij. Ja, 't staat d'r dochs echt: "Aanmaning dhr. J. de Groot."

Even sit ik d'r stil na te kiken Dut kin dochs niet waar weze? "Ni, wis n't", dink ik d'r fort achteran. Ik weet seker dat ik de reken fan 't maken fan 't rioel fortendaliks betaald hew. Wat sille wij nou beleve!

Oflopen donderdeg 11 april stroomde om 19.30 uur de Waddenherberg in de Westhoek lekker fol met mînsen die't nocht hadden om an 't Bildts diktee met te doen.

Fan Bildtse kursisten ant deputeerden, fan foetbâlers ant wethouwers, elkeneen streed om de wisselbokaal. Jeroen Slager had dut jaar ’t diktee skreven, met alledaagse woorden. ’t Mooiste woord, of woorden: hutselstoatende lamtsys. De eerste priis waar foor Cees Krottje, de tweede priis foor Rennie Steensma en dârde worde Femke Keizer.

Foordat ’t diktee begon waar d’r ’n taalkwis om d’r even in te kommen en d’r waar loifmezyk fan Rintsy Kas.

Minister Hugo de Jonge (Binnenlandse Zaken) stelt 1,7 miljoen euro beschikbaar om in elke Friese gemeente een ‘meertaligheidscoördinator’ aan te stellen. Maar wat doet zo iemand eigenlijk?

Gerard de Jong (45) uit Leeuwarden is de aangewezen persoon om deze vraag te beantwoorden. Hij is namelijk sinds een kleine drie jaar meertaligheidscoördinator in Waadhoeke. Hij is daarmee de enige die dit werk in Friesland doet, maar niet helemaal de eerste. In de voormalige gemeente het Bildt, die in 2018 opging in Waadhoeke, was ook al zo’n coördinator actief.

Waadhoeke presenteert zichzelf als viertalige gemeente, met Franekers, Bildts, Fries en Nederlands. Het is aan De Jong om ervoor te zorgen dat sprekers van al die talen zich vrij voelen om ze te gebruiken. De gemeente moet daarbij het goede voorbeeld geven, vindt hij. Zo drong hij vanuit zijn rol aan op andere vacatureteksten. „Der ston in: ‘moet affiniteit hebben met het Fries’, maar dat is te frijblivend. Nou is ‘t: ‘is bereid tot het volgen van een cursus Fries’.”

Jou sien d'r hoogstwaarskynlik ouwer út as at jou dinke. Ondersoek publiseerd in ‘Psychology and Aging‘ (ja, d’r is écht overal ‘n tydskrift over) toande resintlik an dat ‘n groate meerderhyd fan de mînsen hursels d’r jonger útsien fynt as ândere mînsen fan deselde leeftyd.

Wij dinke, at wij in de spigel kike: kon beter, nij rimpeltsy hier, wat meer grize haren, maar: niet gek foor een fan myn leeftyd.

‘t Fergelyk met autorije dringt him op: hest elkeneen fynt himsels ‘n betere sjeffeur as ânderen. Wij houwe ônssels dus deurlopend foor de gek. Om overeand te bliven in de wereld overskatte wij ônssels, geve wij ônssels barmhartig ‘t foordeel fan de twifel.

Paasmaandegoffen besloat ik eerst even te koieren foordat de Paasbrunch plakfon. Ik fermoedde 'n wedstriid, maar dat waar 't niet, want de hardlopers die't ik teugenkwam, liepen allegaar 'n ândere kant út.

Maar ik wil d'r maar met sêge dat soa'n bitsy 'n kwart fan 't dorp an 't trimmen waar, soa leken 't, soafeul hardlopers kwam ik teugen. Denen se dut om alfast de kilo's op pail te houwen om't d'r met die brunch weer wat meer op 'e bilg ankomt? Met de nadruk op 'ankomt?'

Het plantsoen achter het oude gemeentehuis in Sint Anne heeft wel eens betere tijden gekend. En dat zit veel bewoners dwars.

“De toestand fan de fiver het anlaiding geven om te sien naar ‘n ferbetering hierfan, ‘n herinrichting”, vertelt Jan Keizer van de werkgroep Plantsoen Sint Anne.

Met een ontwikkelsubsidie van 10.000 euro is onder anderen gepeild wat inwoners van het park vinden. “D’r is fooral ‘n behoorlike frustrasy richting de gemeente, dat der niet goed foor ‘t park sorgd wort.”

“Bij ‘n prot mînsen is d’r behoorlike onfrede. D’r is wel wat sinisme, dat wille wij, as werkgroep, prebere fort te nimmen”, hoopt Keizer.

Der bliuwt net folle oer fan it iis fan Thialf. Mei 120 km/oere fleane motorriders der oerhinne. "Dit is echt de wedstriid dêr't wy al it hiele jier nei útsjogge," seit Sebastian Reitsma fan De Westhoek. Hy makket syn motor klear foar de race. "It binne allegearre ynternasjonale dielnimmers en no mei ik op eigen grûn ride. Der is neat moaier as race op eigen iis."

Foar Reitsma ferrint de wedstriid in hiel stik better. Hy wurdt twadde efter Jasper Iwema fan Hooghalen en is út de skroeven mei dy priis. Wylst hy huldige wurdt op it binnenterrein fan Thialf, stiet Reitsma mei de beker yn de hannen. "Ik bin der stil fan", seit de Westhoeker, wylst hy mei de triennen yn de eagen nei syn trofee sjocht.

Lolle Rondaan (1919-1944) wie in fersetsman út Bitgum yn de Twadde Wrâldoarloch. Yn Amsterdam fûn hy de leafde, mar yn Fryslân siet hy by it ferset. Nij ûndersyk makke it mooglik om in detaillearre rekonstruksje te meitsjen fan de perioade tusken de arrestaasje fan Lolle en syn dea. Hy waard yn 1944 fusillearre.

Ut de Liauckama State yn Seisbierrum wei operearre Lolle tegearre mei in groep fersetsstriders. Ien fan de aksjes hat in oerfal west op it gemeentehûs fan It Bildt, wêrby't it befolkingsregister meinommen waard, sadat mannen net mear oproppen wurde koenen foar it oan it wurk setten. Ek naam de groep blanko persoansbewizen mei.

Aaltje en Sierd Jongsma hebben besloten hun cafetaria 'De Oude Postduif' in Sint Jacobiparochie te gaan verkopen. Uit een brief in Bildt.nu blijkt dat de gezondheid van Aaltje de aanleiding is tot dit besluit.

"Al die jaren hebben we met veel plezier gewerkt in onze zaak en hebben hierdoor veel leuke mensen leren kennen. Hilarische momenten zijn er beleefd tijdens St.-Jaasmet en veel lief en leed is er in al die jaren gedeeld", aldus Aaltje en Sierd.

Het pand, in 1965 gebouwd door de PTT als postkantoor, is in 1989 door Grada en Piet Grijpma verbouwd tot cafetaria. De huidige uitbaters zijn sinds 1 mei 2000 eigenaar.

Met het verschijnen van Grammatica van het Bildts is de gereedschapskist van de Bildtse taal compleet. Wie de streektaal foutloos wil schrijven heeft met het laatste boekje van Sytse Buwalda alle regels over glijers en ploffers en kappys en dakkys paraat.

Zo, de serie is compleet. Sytse Buwalda gooit een klein blauw boekje op zijn schrijftafel in zijn oude dijkhuisje in Westhoek. Grammatica van het Bildts . Het is de laatste in zijn driedelige taalserie. Wie foutloos Bildts wil schrijven, heeft met de blauwe boekjes alle gereedschap voorhanden.

Ze zijn een aanvulling op het ‘t Woordeboek fan ‘t Bildts , Buwalda’s opus magnum. De Westhoekster werkte samen met de Fryske Akademy vijftien jaar aan het lexicon. In 1996 verscheen deel één, het tweede deel, de herziene druk, was er in 2013 en bevat 22.000 woorden; drieduizend meer dan de vorige.

"Stoer, hoor. Heel stoer. Motst faker doen. Dan blyfst stoer." De púbber siet ferskrikt achterom at ik him betrap at-y 'n bakky met 'n kliky soamaar op 'e dyk gooit die't-y blykber te min fynt foor syn maag.

Maar in plak fan dat deuze opskoaten jonge 't opkrijt, 't derna in syn hannen hout en bij eandsybeslút in de eerstfolgende prullebak dout, siet-y mij met 'n harsens as 'n theepantsy an.

Ni, 'meneer' het gyn respekt foor mînsen die't al wat ouwer en ferstandiger binne. Hij kin ok moeilik âns, want syn kammeraat sou 't fast niet akseptere at-y myn raad opfolge sou. Ni, dan sou-y deur de mând fâle en ommers niet stoer meer weze.

Het was zaterdag 30 maart wat somber weer maar er stond geen harde wind en het bleef droog, ideaal hardloopweer voor op het Bildt. Dat bleek ook uit de eindtijden en deelname. Maar liefst 160 deelnemers stonden er op de startlijst waar zoals gebruikelijk een 10 % thuis bleef om verschillende redenen maar voor de SV Friesland was dit een geslaagde editie.

Onderweg kregen de deelnemers lauw water aangeboden wat zeer op prijs werd gesteld. De gehele route via Vrouwenparochie-Froubuurtstermolen-langs het kanaal naar Ouwesyl -Nij Atoenae-Nieuwebildtdijk -Nieuwebildtzijl en via Ouwesyl weer terug was gepijld met krijtkalkpijlen die nog goed zichtbaar waren dus hoefde niemand fout te lopen en verkeersregelaars zorgden er voor dat ze overal veilig konden lopen. Een geslaagde editie met goede resultaten voor de lopers.