Ik sit op 'n banky op 't dorpsplain de wervelwyn om mij hine te bekiken. Honderten mînsen die't feestfiere, drinke, ete, singe. Fan links komt tradisjonele floitmezyk, fan rechts populêre mezyk der’t de jongeren instudeerde dânsys op doen. Op de muren fan de gebouwen om ’t plain hine dânse de skâden fan ’t fuur. Boatsys met feestfierders fare fort en lêge an bij ’t plain, dat grînst an ’n see-êrm die’t in de Golf fan Biskaie útmôndt.
Gerard de Jong
’t Fuur begon met ’t ansteken fan ’n stapel hout, maar krijt nou foeding met allerhande spullen. Jongeren gooie hur skoalskriften of ’n min rapport in de flammen en dânse d’r omhine. Ouweren gooie d’r ok pepier in, maar ’t fuur lust like goed ’n oud paar skoenen, welige blommen, sels ’n loopkruk.
Dat waar fijf jaar leden, eand juny, doe’t ik ’n paar maanden in Baskenland weune mocht fanút ‘t útwisselingsprojekt Oare Wurden. ’t Waar myn leste aven, en ’t waar San Juan Eguna: Sint Johannes-dag. Pasai Donibane, ’t klaine fissersplakky der’t ik weunde,
liep út. ’t Is ’n bekinde katholike feestdâg, flak na midseumer, die’t over de hele wereld fierd wort. Meskien nag wel ’n bitsy ekstra in Donibane, omdat dat Sint Johannes betekent.
Fuur hewwe je op ’n soad plakken om midseumer en Sint Johannes hine, maar bij de Basken gaat ’t niet inkeld om ’t licht. ’t Fuur het ’n helende werking, je brúkke ’t om ballast kwyt te raken. Dat kinne die skoalskriften of ‘t paar skoenen weze, maar ok briefys: skriif de herinnerings die’t je liever kwyt rake, tebeksetters of saken der’t je je over opwine op en foer se an de flammen.
Op dut stoit sit ik, foor ’t eerst sont de koronatiid, weer in Baskenland. Foor mij is dat sont 2017 myn home away from home, ’n toefluchtsoord. Niet gek om soa’n plak achter de hând te hewwen. Seker niet nou’t onferantwoordlike politisy en ferhitte boeren metnander ’n burgeroorlog útropen hewwe. Tsja. Binne se ’t temînsen ergens nag over eens.
’t Fuur lust like goed ’n oud paar skoenen |
In Baskenland wete se ’t een en ânder over echte burgeroorlog. ’t Jaarliks ritueel geeft elkeneen de kâns persoanlike ballast kwyt te raken, en met ’n skoane laai en oprúmd gemoed de seu-mer in te gaan. Myn ouwe skoenen hew ik thúslaten, maar myn briefy foor de brandstapel had ik soamaar fol.
