Luwt, 5 septimber 2023    

Amerika is dat wat stinkt maar der't je dos an rúkken blive

Gerard de Jong, columnist. FOTO NIELS WESTRA

Doe't ik 5, 6 jaar waar froeg juf Hanneke - op kleuterskoal 't Koetshuis in St.-Anne, 'n failige haven - wat wij later worre wouwen.

Gerard de Jong

Amerika het mij nooit ansproken maar altyd fassineerd. Ik hew inhalig de kulturele fruchten fan dat lând plokt, de skrivers, dichters, musisy. Toegelyk is ‘t ‘n post-apokaliptise woestenij, foorspelt ‘t de gekte der’t wij over fijf jaar ok met te krijen hewwe. ‘t Is de wond der’t je ôfblive motte maar dos an skrâbe. Amerika is dat wat stinkt maar der’t je dos an rúkken blive.

Ik had met myn broer J. ôfpraat, filosofy-professor. Hij waar krekt werom fan drie maanden Amerika: anderhalve maand werke an ‘n universiteit in Portland, anderhalve maand fekânsy fiere. ‘t Had him sichtber goed deen. De glînstering in de ogen, die’t foor fertrek útdoofd waar, waar werom. Hij roemde de gastfrijens, hoe’t hij opfongen worde deur ‘n stel filosofydosinten. Se lieten him geworre doe’t hij ‘n week syn slaaptekort anfulde en de drokte en sores fan thús fan him ôf badderde en ‘t putsy inlope liet.

Soa’n polityk potsy skaak kinne je an Puigdemont wel overlate. Hij wou alleen prate at Spanje de EU fraagt om ’t Katalaans, Baskys en Galisys offisjeel as taal te erkinnen. De EU erkint op dut stoit 24 talen. Sanchez sit klim en het ôflopene week daadwerklik ‘n offisjeel fersoek in Brussel indiend om de drie ândere talen fan Spanje erkind te krijen.

Syn buurman bleek ‘n ouwe Beat-dichter te wezen, die’t sestig jaar leden met de groaten út ‘t sjênre - Kerouac, Corso, noem maar op - syn dromen waarmaakte en teleurstellings fan de floer opfoog en d’r lilke, manise, passyfolle gedichten fan boetseerde. In de wildernis stonnen J. en syn fryndin oog in oog met beren. Maar se stroffelden ok hest over de feule fentanylferslaafden, die’t met tintsys en bordpepier de diken beweunden, as waar ‘t ‘n fluchtelingekamp.

Ik hew inhalig de kulturele fruchten fan dat lând plokt,
de skrivers, dichters, musisy

Amerika is - om met de fersturven Hugo Camps te praten - syn aigen skisofreny. Tussen de úttersten deur motte je je aigen pâd fine. ‘t Deen mij goed te sien dat ‘t J. goed deen had, al weet ik niet at ik ooit de oversteek wage sil.

Godsijdank bin ik niet President Reagan worren.

Bron: Leeuwarder Courant, kollum Gerard de Jong