De Friese Maatschappij van Landbouw fierde in 1977 hur 125-jarig jubileum. Een fan 'e aktiviteiten waar 'n priisfraag. Elkeneen kon 'n selfkoazen werkstik insture, at 't maar over de feranderings op 't boerebedriif gong. De eerste priis waar foor Doeke Klazes Oosterbaan út Stiens en eerder boer op 'e plaats Ouwe-Dyk 319. In syn ferhandeling beskriift-y de ontwikkelings op syn bedriif fan na 1945. Hoewel 't over een spesifyk bedriif gaat, staat 't model foor wat d'r na de Tweede Wereldoorlog in 'e klaaiboustreek fan Frysland in 'e landbou feranderd is. Een fan de in 't oog springende ontwikkelings is dat 'e haver as enerzy foor de peerden ferfongen is deur de gasoaly foor de trekkers. Fander de titel: 'Van haver tot gasolie'. Dut is de eerste ôflevering fan 'n bewerking fan 't winnende werkstik, ontliend an 't temanummer 76-2020-03 fan It Ark, 't fereningsblâd fan 'e AFRON en met de noadige adfizen fan seun en opfolger Klaas Oosterbaan.

Klaas Dankert

De sitewasy in 1945

At d'r in 'e maaitiid fan 1945 'n eand komt an 'e oorlog bestaat de plaats út soa'n sestig ha, ferdeeld in 42 perselen. Derfan lêge d'r 13 achter de plaats, 'n kop-hals-romp boerderij, an 'e súdkant fan 'e Ouwe-Dyk. De andere 29 lêge over de dyk op 't Nij-Bildt. Alle stikken lând hewwe 'n naam, dan wete de erbaaiers wer't se hine motte. 'n Paar mooie: Pôltsy, Fijffandel, Swaar môrn, Dwarse dardehalf.

't Bouplan laat 'n ferskaidenhyd an fruchten sien: eendarde tot eenfierde irpels, 4 à 5 ha bieten, soa'n 5 ha flas, drie ha orten, 'n perseel roaie klaver foor de peerden, 'n stik witte klaver foor saadwinning, 'n paar perselen kûnstgraide en feerder nag wait - in hoofdsaak winterwait, maar ok geregeld 'n stik wintergarst as foorfrucht foor de roaie klaver en wat seumergarst en haver - en nag meer.

De levende have bestaat út ses peerden, seuven melkkoeien, twee hokkelingen, fier kalvers, ses skapen en drie lammen. Feerder is d'r een luchtbandewagen, drie hooiwagens, fijf kipkarren, en as groatere werktugen: selfbinder, wiedmesine, geuletrekker, breedstroa-dorsmesine met moter, saaimesine, sorteermesine en kûnstmeststrooier.

Op 'e plaats binne seuven à acht man in faste dienst, werfan een in hoofdsaak as melker/feefersorger en drie à fier, die't in 'e wintermaanden thús in 't braakhok flas tot hide ferwerke.

De anderen hewwe 't dan drok fooral met flasroebele en 't fersorgen fan de aigen poaters. In 'e perioade 1 april ant 1 desimber worre d'r na behoefte losse krachten inhuurd. In 'e tiid dat 't flas en 'e wait fan 't lând ôf mot en at 'e irpels rooid worre motte kin 't tal mîsen wel oplope ant fyftyn tot twintig.

De boer werkt in 'e regel niet met op 't lând; hij ferdeelt 't werk en hout toesicht. Feerder doet-y de administrasy en het-y de sorg foor de ferkoop fan de fruchten en inkoop fan de bedriifsbenoadigdheden. Hij springt bij bij noad en in drokke perioaden, ok omdat-y d'r sels arighyd in het.

Brând in 1950

De eerste jaren na de oorlog gaat alles nag soa'n bitsy syn gewoane gang. Eerst mot alles weer wat op orde en regel brocht worre. Alleen wort d'r in 1947 'n skrikdraadinstallasy anskaft foor de in swang kommende rantsoenbewaiding. En 'n jaar later wort de eerst trekker kocht, 'n John Deere lopend op petroaly. Toegelyk komme d'r 'n sware kultifator, 'n skive-êg, 'n groate sigsag-êg en 'n groate rôndgaande tweeskaarploeg. De binder wort omboud foor trekkertraksy. En 't wagenpark wort útbraid met twee luchtbandewagens, maakt op fan brúkte auto's ôfkomstige onderstellen.

Begin april 1950 brândt de skuur met alles d'r in tot de grônd toe ôf. Alleen 't fee kin rêden worre. D'r mot dus 'n nije skuur komme en de hele infentaris mot ferfongen worre. De nijbou hout in groate linen deselde indeling, wel met 'n paar peerdestâlen minder. Omdat de reedsbynten ferfâlen binne is 'n hooi- en skovetransporteur noadsakelik. Feerder worre de dorsmesine met elektromoter en de wanmôln niet weer ferfongen, soadat al 't dorsen tena in loanwerk deen worre mot.

Omdat al 't flas, dat de seumers derfoor in 'e skuur brocht waar om die seumer rotten te worren en in de kommende winter deur 't aigen personeel swingeld te worren, ferbrând is wort besloaten op te houwen met 't ferwerken fan flas tot lint op 't aigen bedriif.