De Friese Maatschappij van Landbouw fierde in 1977 hur 125-jarig jubileum. Een fan 'e aktiviteiten waar 'n priisfraag over de ontwikkelings in de landbou. 't Priiswinnend werkstik met as titel 'Fan haver tot gasoaly' waar fan Doeke Klazes Oosterbaan śt Stiens, eerder boer op 'e plaats Ouwe-Dyk 319. Dut is de lźste ōflevering fan 'n bewerking fan 'e ferhandeling, ontliend an It Ark, 't fereningsblād fan 'e AFRON en met de noadige adfizen fan seun en opfolger Klaas Oosterbaan.
Klaas Dankert
As lźste behannelt Oosterbaan nag de feranderings, die't d'r in 't werk fan 'e boer op syn bedriif en bij de pesisy fan himsels in de maatskappij plak fonnen hewwe.
De taakinhoud fan 'e boer
Wat de theoretise oplaiding fan 'e boer betreft, is d'r dartig jaar na de oorlog niet eens soafeul feranderd. Foor de praktise oplaiding wort d'r meer dan dartig jaar werom gebrśk maakt fan de mooglikhyd 'n wat langere tiid op 'n bedriif in 'n andere streek of in 'n ander lānd werken te gaan. In syn werk en syn pesisy in 't bedriif is wel 'n prot feranderd.
In de eerste jaren na de oorlog beston syn taak nag in hoofdsaak in toesichthouwen op 't werk fan de erbaaiers, met dernaast de sorg foor de sakelike gang fan saken en de administrasy fan 't geheel. D'r waren doe drie dingen, die't in sterke mate 't slagen as boer bepaalden. In 't eerste plak mīnsekinnis en de takt om met ondergeskikten omgaan te kinnen. In 't tweede plak 'n goeie lāndboukundige kinnis en in 't darde plak 'n sekere mate fan ondernimmerskap. Technise kinnis speulde 'n ondergekikte rol. D'r waren goeie boeren die't sels amper 'n hamer of skroevedraaier in handen kregen.
Hoofd- en hāndwerk
In dut opsicht binne de aisen wel totaal feranderd. 'n Minimum an technise kinnis kin-y nou niet sonder en 'n goed insicht in de toepassing derfan is wīnslik. In teugenstelling tot froeger, is d'r nou op elk bedriif 'n meer of minder śtgebraide ferskaidenhyd an werktugen anwezig.
Omdat d'r 'n minimum an personeel overbleven is, is frijwel alles wat met syn taak as werkgever te maken het, wegfālen. En dat waar seker niet de makkelikste en aangenaamste kant fan 't boerwezen. In dut opsicht is 't dus foor him 'n stik makkeliker worren. (Doeke Oosterbaan sels had groate moeite om mīnsen te "hiten").
Maar 'n andere kant derfan is, dat nou naast alle, wy sille maar sźge 'hoofdwerk', ok 'n prot hāndwerk foor 'm opkomt. Hij is fan 't froegere 'kening op aigen hoarnleger' nou de 'eerste erbaaier op 't aigen bedriif' worren. Het-y 'm dus in maatskappelik opsicht, wat syn optreden na bśtten toe betreft, handhave kinnen, binnen 't bedryyf is syn status sterk achterśt-boerkt, fynt Oosterbaan.
At-y allikewel nocht an dut werk het en 't as 'n sekere hobby ferfult, dan is 't beslist niet soa dat-y deuze statusferleging sels as 'n fernedering ondergaat. 'n Sekere mate fan demokratisering in 'e maatskappij het d'r gelukkig foor sorgd, dat dźr gyn sprake meer fan is.
't Klaine tal mīnsen het tot gefolg dat d'r meer as froegen sterke arbeidspiken foorkomme. Derdeur binne de uren fan 'e boer sels śtterst onregelmatig over 't jaar ferdeeld. Om 't werk op tiid en op 'e goeie tiid klaar te krijen, wort fooral in 'e poat- en oogsttiid bij wize fan spreken soms dāg en nacht en ses of seuven dagen in 'e week werkt. Der staat teugenover dat winters en in 'e foorseumer d'r soms 'n week of wat wainig dringend werk is en de boer sonder beswaar fekānsy nimme kin.
Bleven is syn taak as ondernimmer. Ok bleven binne de teugenslagen en teleurstellings, die't op syn tiid sonder mis an 't boer wezen fast sitte. En ok de śttermate groate ferskillen in 'e bedriifsrisseltaten fan tiid tot tiid en fan jaar tot jaar, die't altyd fooral met 't akkerboubedriif ferbonnen weest binne. Die is nou te fergeliken met die fan 'n flinke 'gernier' in 'e naoorlogse jaren.
Fan Haver tot gasoaly V |
Besoek an de bank is niet meer noarig
't Waar froeger faste gewoante dat de boer frijdegs na stād, na de met gong. De bouboer handelde der ferskillende saken ōf. In 't eerste plak gong-y na de beurs, wer't-y ferskillende kellega's trof en wer't ferskillende nijtsys en ontwikkelings op 't terrain fan 'e landbou bepraat worden. Ok worde foor de ōfhandeling fan de finansjele saken de bank besocht. Deuze nuttige saken worden derna ok wel deur de meer aangename folgd. Men noemde de wekelikse dāg na de stād derom ok wel 'de boeresundeg'.
Dartig jaar later is d'r in elk groater dorp 'n bijkantoor fan de bank festigd. 't Besoek an 'e bank in 'e stād is derom niet meer norig. Der komt bij dat hest alle ontfangsten en śtgaven, die't froeger allegaar kontant ōfrekend worden, fia post- of bankgiro ōfwikkeld worre. Wer't na de oorlog nag elke week 't melkgeld fan 'e melkfebryk in 'n sluuf tussen 't deksel op 'e bus klemd worde en alle erbaaiers wekeliks hur ferdienste op 'e sint presys śtraikt kregen, sont halverwege de sestiger jaren worden de bedragen per bank of giro overmaakt.
Ant soafeer deuze sery artikels over de feranderings op syn boeredriif an 'e Ouwe-Dyk, soa 't dat beskreven is deur Doeke K. Oosterbaan. Wie't fandaag de dāg om 'm hine siet op 't Bildt weet dat de feranderings op 'e boerebedriven sont die tiid deur gaan binne. 't Ark is nag weer groater, mānse trekkers met GPS, nag groatere lappen lānd en fooral feul groatere bedriven en dus nagal wat minder boeren.
Bij foto 1: Klaas Oosterbaan op stage in Amerika Bij foto 2: Sloalfeest op 't Groat Mōrn
