Eerst was er al de zware storm Poly en ook daarna bleef het ongewoon veel regenen. Deze zomer vormt de graanoogst een uitdaging voor Friese akkerbouwers.

Jaap Hellinga

"Dat graan is al niet meer goudgeel", ziet Teun de Jong uit Sint Annaparochie. "Je ziet de aren donker worden." Normaal zou hij de combines al lang over zijn akkers hebben gestuurd. De grond is echter nog zo nat, dat die zware machines er in weg zouden zakken.

Daarom wacht de voorzitter van Nederlandse Vakbond voor Akkerbouwers nog maar even. In heel Midden en Noord-Nederland werpen zijn collega-boeren zo af en toe zorgelijke blikken op de donkere wolkenluchten.

Slagregens

Er staat wel wat op het spel. In Friesland gaat het om tussen de 4000 en 5000 hectare aan graan, schat De Jong. Die landerijen hebben al aardig wat te verduren gehad.

Eerst was er het droge voorjaar, waardoor de gewassen maar moeizaam omhoog kwamen. Daarna volgden de slagregens.

In Nederland viel afgelopen maand gemiddeld 110 millimeter neerslag. Daarmee was juli fors natter dan normaal, zo concludeert het KNMI. In delen van Friesland en Drenthe viel zelfs 150 millimeter.

Zomerstorm Poly

En Poly natuurlijk, een van de zwaarste zomerstormen uit de afgelopen vijftig jaar. Op 4 juli blies de wind hele percelen graan plat. Dat zijn de plekken met het meeste vocht. De zonnestralen kunnen er moeilijker bij.

"De vochtigheid van het graan zit nu op zo’n 30 procent", weet De Jong. "Als je dat nu opslaat, dan verrot het direct. Bij zo’n 15 procent vochtigheid kun je het beter bewaren."

Schot

Het is dus wachten geblazen, maar daar hangen wel risico’s aan. Door het vochtige weer kunnen de aren namelijk al op de akkers beginnen te kiemen. "Schot, heet dat", legt De Jong uit. De korrels worden lichter en daarmee minder waardevol.

Tarwe met schot is door bakkers bijvoorbeeld minder te verwerken. Het gerst voor de

bierbrouwers verdwijnt noodgedwongen in het veevoer. Hoe het ervoor staat? "Op dit moment is hier nog geen sprake van schot", sust De Jong.

Oekraïne

Begin dit jaar leken de vooruitzichten voor Nederlandse akkerbouwers uitstekend. Eindelijk viel we weer eens wat te verdienen.

"Ik ben nu veertig jaar boer", vertelt de Bilkert. "En we zitten met het graan nu pas weer op het prijsniveau van 1993. Dan heb ik nog niet eens de kosten meegerekend. Die zijn natuurlijk wel gestegen."

Dat graan verbouwen lucratiever is geworden, komt door de crisis in Oekraïne. Door die oorlog zijn Nederlandse boeren meer gaan zaaien. Vorig jaar produceerde Nederland 1,7 miljoen ton graan. Dat is minder dan 1 procent van de totale graanproductie in de Europese Unie.

„Normaal is graan voor de gewasrotatie, omdat het goed is voor de bodem, en legt de boer er geld op toe’’, legt Jeroen de Schutter van CAV Agrotheek uit. "Maar toen het graan in 2022 fors in prijs steeg, en er wel geld aan kon worden verdiend, is er in het najaar van 2022 meer uitgezaaid. Dat is de oogst die nu plaatsvindt.”

Noors weersbureau

De regenval zorgt nu voor een domper, al blijft Teun de Jong daar redelijk nuchter onder. "Als boer weet je dat je dat je afhankelijk bent van goed weer", zegt hij. Een kwestie van geduld. "Je zit in een tunnel en je weet niet wat er aan het einde zit."

Zelf koerst de akkerbouwer het liefst op de weerberichten van Meteo Noordwest, een weerstation in Dongjum. "Ze gebruiken gegevens van een Noors weerbureau, dat geeft vaak wel een aardige voorspelling."

Aardappels

De Jong heeft goede hoop dat hij volgende week zijn graanakkers kan leeghalen. Dan zit hij zit nog met zijn aardappels. Ook daar zorgt de vochtigheid voor narigheid: de gevreesde aardappelziekte phytophthora gedijt bij regen.

In Friesland gaat het om zo’n 7000 hectare, waarvan het merendeel pootaardappelen zijn. "Bij dat pootgoed zullen we het loof dood moeten spuiten, want je hebt allerlei virussen die door bladluis worden overgedragen. Dat is natuurlijk een moeilijk verhaal, maar je moet begrijpen, de voedselvoorziening van landen in Noord Afrika en het Midden Oosten is er afhankelijk van."

De Jong lacht. "Een boer is altijd optimistisch", stelt de Bilkert. "Hij stopt wat in de grond en hoopt dan dat het meer waard wordt. Wie zoiets doet, kan niet anders dan optimistisch zijn."

Bron: Leeuwarder Courant