Een historische dag. Zo omschreef burgemeester Gerrit Krol de laatste raadsvergadering over "dat mooie stikky Bildtse grônd".

De stickers zaten al op de meubelen, de inboedel is verdeeld, het gemeentehuis verkocht en de ambtenaren hielden gistermiddag een gezamenlijke opruimmiddag. Een historische dag die afgesloten werd met de laatste besluitvormende raadsvergadering.

"In prachtige ôfslútting" noemde CDA-raadslid Griet de Boer het raadsbreed gesteunde amendement, ingediend door Frije Bilkerts, om de gebiedsnaam voor topografische kaarten vast te leggen op de Bildtse schrijfwijze als ’t Bildt. Het college was met het voorstel voor de naam het Bildt gekomen. Daarmee wordt het gebied vastgelegd van voor de gemeentelijke herindeling van 1984.

Donderdag 21 april 2016 gaat de geschiedenisboeken in als de dag dat de Bildtse gemeenteraad definitief besloot de eigen gemeente op te heffen. Met het aannemen van het herindelingsadvies – tien stemmen voor, vier tegen – verruilde de raad 511 jaar Bildtse autonomie voor een nieuw bestaan in de gemeente Waadhoeke, die over anderhalf jaar van start gaat. Het werd voor zowel voor- als tegenstanders van de herindeling een emotionele avond.

Alle fracties waren donderdag doordrongen van het gewicht van het besluit dat zou worden genomen. "Dit is het belangrijkste besluit in de historie van gemeente het Bildt," zei burgemeester Gerrit Krol, zonder overdrijven. De raad besloot definitief dat gemeente het Bildt per 1 januari 2018 wordt opgeheven en opgaat in Waadhoeke. Het is nu aan de provincie en het parlement om de herindeling te bezegelen; een formaliteit.

De herindeling is al jaren in de maak. De standpunten van de partijen zijn ook al jaren duidelijk: Werkgroep het Bildt, CDA, VVD en PvdA zijn voor fusie, Frije Bilkerts tegen. Een verrassing was het dus zeker niet. Wellicht dat er daarom nauwelijks publieke belangstelling was. Toch werd het een avond vol symboliek en historische importantie.

Zeven gemeenteraden hebben gisteravond tegelijk ingestemd met de herindeling in het noordwesten van Friesland. De gemeentekaart gaat ingrijpend op de schop.

De colleges stelden eerder al de herindeling vast. Nu ook de raden groen licht geven, is het de beurt aan de provincie en uiteindelijk het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Raadsleden in Franekeradeel, het Bildt, Menameradiel en Littenseradiel stemden gisteravond in met de vorming van de nieuwe gemeente Waadhoeke en daarmee met de opheffing van de bestaande gemeenten.

Alleen op het Bildt waren de stemmen niet unaniem. De vierkoppige fractie Frije Bilkerts stemde tegen. De partij vindt dat de eigen inwoners niet voldoende gehoord zijn over de fusie. De VVD-fractie dreigde verdeeld te stemmen omdat Harlingen buiten de herindeling valt. Na beraad werd toch voorgestemd.

Naamgeefster Sjoukje Tijssen van Waadhoeke heeft vandaag de cheque van duizend euro ontvangen die hoort bij het bedenken van de naam van de nieuwe fusiegemeente die ontstaat per 1 januari 2018.

De cheque is overhandigd door burgemeester Tom van Mourik van de gemeente Menameradiel, samen met Bert Looper. Hij is voorzitter van de naamgevingscommissie. De cheque is overhandigd bij het tegelatelier FRIEStile. Dat is het bedrijf van Tijssen en zit in Dronryp.

Overigens reikte Tijssen zelf bij de uitreiking van de cheque het eerste tegeltje uit met daarop de naam Waadhoeke en de vlag van de fusiegemeente die per 1 januari uit ontstaat het Bildt, Franekeradeel, Menameradiel en de dorpen Baaium, Spannum, Wjelsryp en Winsum uit Littenseradiel. Het eerste tegeltje was voor Bert Looper. Hij is voorzitter van de naamgevingscommissie. De overige leden krijgen vanavond een tegeltje.

In de nieuwe gemeente Waadhoeke, die per 2018 ontstaat, gaan de politieke partijen PvdA, D66, GroenLinks en Werkgroep het Bildt samenwerken in één SAM-fractie.

Daarmee wordt het succes van de politieke combinatie SAM in Littenseradiel voortgezet. De partijen vergaderen al gezamenlijk en er is een regiegroep opgericht die de oprichting van SAM Waadhoeke regelt, aldus Maarten de Bok, fractievoorzitter van de PvdA in Franekeradeel.

Doordat Littenseradiel wordt opgeheven, houdt deze SAM-combinatie op.

Frije Bilkerts zoekt samenwerking met de FNP in Menameradiel, Franekeradeel en Littenseradiel. De gemeentelijke partij SAM Littenseradiel wordt opgeheven.

De partij Frije Bilkerts in de gemeente het Bildt heeft ervoor gekozen aansluiting te zoeken bij de FNP in de andere gemeenten, aldus fractievoorzitter Leendert Ferwerda. Nu al vergaderende ledenmee bij de andere FNP-vergaderingen. Eerder werd gekeken naar samenwerking met andere Gemeentebelangen.

SAM Littenseradiel, een succesvolle samenwerking tussen de PvdA, GroenLinks en D66, wordt opgeheven, vertelt voorzitter Aad van der Burg. "De gemeente Littenseradiel ferdwynt, dus ús partij ek."

De leden sluiten zich weer aan bij de afdelingen van de PvdA, D66 of GroenLinks waar ze straks vanwege hun woonplaats bij horen. Dat kan zijn in Súdwest-Fryslân, waar een deel van Littenseradiel heengaat, in Leeuwarden of in de nieuwe gemeente Waadhoeke.

De 341 bezwaren die in de gemeente het Bildt tegen de herindeling met Menameradiel en Franekeradeel waren ingediend, zijn door het college niet ontvankelijk verklaard.

Van de drie deelnemende gemeenten in de nieuwe (per 2018) gemeente Waadhoeke kwamen de meeste bezwaren binnen op het gemeentehuis van Sint Annaparochie. Dat was mede een gevolg van de actie Stop de Fusie van de politieke partij Frije Bilkerts. Die deelde standaardformulieren uit om bezwaar aan te tekenen. De grootste grief is dat de inwoners nooit via een representatief onderzoek zijn gehoord over de fusie. Er had volgens de partij een referendum gehouden moeten worden.

Burgemeester en wethouders zijn het daar niet mee eens. Bilkerts hebben voldoende mogelijkheden gehad om hun mening kenbaar te maken. Dat kon op gespreksavonden die in diverse dorpen georganiseerd zijn, aldus burgemeester en wethouders. De gemeenteraaad stond achter deze manier van informatie voorziening.

Waadhoeke zonder het lidwoord 'De' wordt de officiële naam van de fusiegemeente die in de Noordwesthoek in 2018 ontstaat.

De gemeenteraden van Franekeradeel, Menameradiel en het Bildt zijn daar gisteren mee akkoord gegaan. Littenseradiel stemde maandag in. In het Bildt stemde de partij Frije Bilkerts tegen. Volgens de partij is er sprake van "democratisch prutswerk" omdat de oorspronkelijke inzending De Waadhoeke was en het lidwoord later door de naamgevingscommissie is weggelaten. De partij vindt verder dat de stemmen per gemeente uitgesplitst hadden moeten worden, zodat duidelijk zou zijn hoe de Bilkerts gestemd hebben.

In Menameradiel deed de FNP nog een poging het woordje 'De' in discussie te brengen. Ook deze partij is van mening dat de naamgevingscommissie op eigen houtje de oorspronkelijke inzending De Waadhoeke heeft veranderd in Waadhoeke.

Taalkundig is er geen enkele regel die zegt dat de gemeentenaam Waadhoeke voorzien moet worden van het lidwoord 'de'.

Rutger Kiezebrink van de taaladviesdienst van het Genootschap Onze Taal constateert het voorzichtig: de laatste dertig jaar zijn gemeentenamen met het lidwoord 'de' in opmars. "'De' lijkt een gewilde toevoeging te worden." Kenden we al De Bilt en daar kwamen De Marne, De Ronde Venen en De Wolden bij. In Friesland onlangs nog De Fryske Marren.

"Bij namen hoeft op zich geen lidwoord" bevestigt Anne Tjerk Popkema van Taalburo Popkema. Popkema studeerde Fries en specialiseerde zich in middeleeuws Fries en taalgeschiedenis. Toch heeft Popkema een voorkeur voor De Waadhoeke. "Het is mooier, sterker en het klinkt lekkerder."

Volgende week is de VVD-afdeling Waadhoeke een feit. De afzonderlijke afdelingen in het Bildt, Menameradiel en Franekeradeel worden dan opgeheven vooruitlopend op de gemeentelijke herindeling in 2018.

De nieuwe afdeling telt een zeskoppig bestuur met vertegenwoordigingen uit alle voormalige afdelingen. Beoogd voorzitter is Hendrik Terpstra, nu voorzitter in Menameradiel.

De vier dorpen van Littenseradiel, Winsum, Spannum, Baaium en Wjelsryp, worden later aan de afdeling toegevoegd.

De eenhoorn van het wapen van Menameradiel krijgt een voorname plek in het nieuwe wapen van de fusiegemeente Waadhoeke. Van het Bildtse wapen met drie zeehoorns, komt één zeehoorn in het ontwerp terug.

Dit voorstel doet de Fryske Rie foar Heraldyk aan de herindelingscommissie van de gemeente die in 2018 een feit is. De Rie heeft tevens een vlag ontworpen.

De Rie merkt op dat het bij gemeentelijke herindelingen lastig is om een evenwichtig wapenontwerp te maken. Gebruik maken van alle wapenfiguren uit de wapens van de op te heffen gemeenten is ondoenlijk. Er is voor gekozen om uit elk gemeentewapen een figuur te nemen. De schildkleur wordt blauw omdat alle oude wapens deze kleur hadden.

Tegen het herindelingsontwerp van de gemeenten het Bildt, Franekeradeel, Menameradiel en vier dorpen uit Littenseradiel om tot de gemeente Waadhoeke te komen, zijn bij de gemeente het Bildt 333 zienswijzen ingediend.

Het grote aantal is een gevolg van de actie Stop de Fusie die de politieke partij Frije Bilkerts opzette. De partij stelde standaard-formulieren beschikbaar. Daarop staat als grootste bezwaar dat de inwoners van het Bildt nooit via een representatief onderzoek zijn geraadpleegd over de fusie.

Naast dit standaardformulier is een handvol bezwaren van anderen binnengekomen.

De nieuwe gemeente Waadhoeke die in 2018 ontstaat, had ook Vitaal Zilt, Bianenradiel, Bordine of Noorderhart kunnen heten.

Dat blijkt uit de eindrapportage Naamgeving die aan de vier betrokken gemeenteraden van het Bildt, Menameradiel, Franekeradeel en Littenseradiel is aangeboden. Van de vijfhonderd door inwoners ingediende namen kwam tot nu toe alleen de top drie naar buiten: Waadhoeke, Franeker en Nij-Westergo.

Daar ging een top 25 aan vooraf, bestaande uit de namen: Bordine, Bordinegea, Bou en Greide, Bou- en Greidelân, Franeker, De Friese Westhoek, Middelsee, De Mieden, NijWestergoa, Nij-Westergo, Noardwest-Fryslân, Noordelijk Westergo, Noorderhart, Noordster, De Noordwesthoek, Noordwest-Friesland, Terpen en Diken, De Waadhoeke, Waadlân, De Waddengemeente, De Waddenhoek, Waddenland, Waddenpoort, Westergo, Westergoa.

De fusiegemeenten Littenseradiel, Leeuwarderadeel, Het Bildt, Franekeradeel en Menameradiel komen vanaf 1 januari onder preventief toezicht van het provinciebestuur.

Dit ziet erop toe dat er geen besluiten worden genomen die de financiële toekomst van de nieuwe gemeenten na de fusie in 2018 kunnen schaden.

Leeuwarden en Súdwest-Fryslân hebben bedongen dat zij niet onder dit toezicht vallen. Zij worden in 2018, na de fusie, nog wel een jaar lang gecontroleerd door de provincie.

Strijder voor de Friese taal, Bertus Postma uit Bitgummole, vindt dat de fusiegemeente in de Noordwesthoek 'De' voor Waadhoeke moet krijgen.

In zijn brief aan de colleges en raden van de betroken gemeenten het Bildt, Franekeradeel, Littenseradiel en Menameradiel schrijft Postma dat iedereen het in de volksmond over De Waadhoeke zal hebben, terwijl de officieel voorgestelde naam, die in januari in de gemeenteraden bevestigd moet worden, Waadhoeke is. Het stoort Postma dat de naamgevingscommissie, die vijfhonderd ingediende suggesties beoordeelde, op eigen initiatief het lidwoord ‘De’ weghaalde

Bert Looper, directeur van Tresoar en onafhankelijk voorzitter van de naamgevingscommissie stelde eerder dat uit een telefoonproef bleek dat Waadhoeke beter voelde als De Waadhoeke. De Topografyske Wurkgroep Fryslân stelde daarna dat De Waadhoeke een sterkere naam is en vindt dat nog steeds, zegt woordvoerder Cor Jousma.

De naam Westergo waaronder de fusiegemeenten bekend stonden totdat de naam Waadhoeke bekend werd, is aangepast.

Totdat de nieuwe fusiegemeente definitief een eigen vlag en logo heeft, wordt het oude logo van Westergo gebruikt. alleen prijkt daar nu de naam Waadhoeke in.

Pas kort voor de definitieve fusie van de gemeenten Franekeradeel, het Bildt, Menameradiel en de dorpen Winsum, Baaium, Spannum en Wjelsryp uit Littenseradiel per 1 januari 2018 wordt er een nieuw logo onthuld.

Op Facebook is de partij Frije Bilkerts een actie begonnen tegen de herindeling van de gemeente het Bildt met Menameradiel, Franekeradeel en een deel van Littenseradiel.

Op de pagina Stop De Fusie is een standaard bezwarenformulier te downloaden. Inwoners van de gemeente worden opgeroepen dit in te dienen.

Grootste bezwaar van de partij is dat de Bilkerts nooit geraadpleegd zijn middels een representatief onderzoek. Het Bildt hield wel informatieavonden, maar daar werd het voorgenomen besluit tot fusie alleen maar uitgelegd.

Met 61% van de stemmen is Waadhoeke gekozen als naam voor de fusiegemeente het Bildt, Franekeradeel, Littenseradiel en Menameradiel. In januari 2016 wordt de naam Waadhoeke voorgelegd aan de vier gemeenteraden. Zij moeten de naam nog definitief vaststellen.

Waadhoeke is bedacht door mevrouw Tijssen uit Littenseradiel. Zij ontving een cheque van duizend euro voor een fiets naar keuze. De naam Waadhoeke past bij het internationale positieve ‘waddengevoel’ en maakt het mogelijk beleidsmatig en toeristisch-economisch aan te sluiten bij de uitstraling van het werelderfgoed.

Inwoners hebben zelf ruim vijfhonderd namen ingediend voor hun nieuwe gemeente. In de zomer nomineerde een naamgevingscommissie, met daarin vertegenwoordigers van de vier gemeenten, daarvan drie namen: Franeker, Nij-Westergo en Waadhoeke. Tijdens de eerste stemronde in september bleken de namen Nij-Westergo en Waadhoeke favoriet. Omdat geen van de namen een absolute meerderheid kreeg, volgde een tweede stemronde met Waadhoeke als winnaar. Bijna 16.000 inwoners brachten hun stem uit tijdens deze stemronde; de meerderheid stemde digitaal via www.gemeentezoektnaam.frl.

Met 61 procent van de stemmen is Waadhoeke de overduidelijke winnaar van de nieuwe gemeentenaam voor de noordwesthoek van Friesland.

Burgemeester Tom van Mourik van Menameradiel maakte de uitslag gisteravond bekend in het gemeentehuis van het Bildt in Sint Annaparochie. De andere kandidaat, Nij-Westergo, kreeg 39 procent van de stemmen. De gemeentenaam Franeker viel al in de eerste verkiezingsronde af.

Uiteindelijk stemden in de tweede ronde bijna net zoveel mensen als in de eerste, toen 45,3 procent, nu 43,7 procent. Dat waren 15.914 stemmen. Waadhoeke is bedacht door Sjoukje Tijssen uit Wjelsryp. Zij dacht aan de ligging, een hoek aan het Wad en diende De Waadhoeke in. Zonder overleg met haar haalde de naamgevingscommissie er het woordje ‘de’ af. Tijssen betreurt dat, maar denkt dat in de volksmond toch gezegd wordt: ik woon in De Waadhoeke.

Waadhoeke is de namme fan de nije fúzjegemeente fan It Bilt, Menameradiel, Frjentsjerteradiel en in part fan Littenseradiel. Dat is woansdeitejûn bekend makke yn it gemeentehûs fan It Bilt yn Sint-Anne.

De nammen dêr't út keazen wurde koene wienen Nij Westergo en Waadhoeke. Waadhoeke wûn mei 61 prosint fan de stimmen. Der hawwe 15.914 minsken stimd. De opkomst wie 43,7 prosint. De nije namme wurdt yn 2018 ynfierd.

De Topografyske Wurkgroep Fryslân is goed te sprekken oer de namme Waadhoeke foar de nij te foarmjen gemeente. Dat seit Cor Jousma, wurdfierder fan dy organisaasje. De namme moat troch it ministearje fan ynlânske saken noch toetst wurde oan it Europeesk Hânfêst foar Lytse Talen, mar dat liket it in formaliteit te wêzen.

It is no de fraach hokker plak it Biltsk krijt binnen dizze nije gemeente. Dat soe neffens Jousma noch in hiele opjefte wurde kinne, om't der noch neat offisjeel fêstlein is foar it Biltsk.

De inwoners van de binnenkort voormalige afzonderlijke gemeenten Franekeradeel, het Bildt, Littenseradiel en Menameradiel hebben in de tweede stemronde met 61% van de stemmen de voorkeur gegeven aan de nieuwe naam “Waadhoeke” voor de nieuwe fusie-gemeente.

Deze tweede stemronde was nodig omdat bij de eerste ronde met ongeveer 500 inzendingen er tussen de twee meest gekozen namen Nij Westergo ( 34%) en Waadhoeke (39%) te weinig verschil zat om een goede afweging te maken. Bij deze tweede stemronde was de uitslag dus overduidelijk.

“Winnares” van de prijsvraag werd Sjoukje Tijssen uit Wjelsryp ( Littenseradiel) die daarmee de uitgeloofde prijs van een fiets ter waarde van € 1000,– vanavond bij de bekendmaking van de nieuwe naam door burgemeester Ton van Mourik van Menameradiel kreeg uitgereikt. Hij gaf daarbij aan dat de bon, vooruitlopend op de definitieve herindeling bij iedere willekeurige rijwielzaak in alle vier de huidige gemeenten kon worden ingewisseld.

Vanavond weten we of de inwoners van Menameradiel, het Bildt, Franekeradeel en een deel van Littenseradiel voortaan in Nij-Westergo of Waadhoeke wonen.

Deze twee namen voor de fusiegemeente in 2018 zijn overgebleven na een verkiezing onder de inwoners. Die mochten met suggesties komen en dienden ruim vijfhonderd namen in, waar een commissie er drie uitpikte: Franeker, Waadhoeke en Nij-Westergo. Op dit trio mochten alle inwoners van de toekomstige gemeente stemmen.

In die eerste rond viel Franeker af. Dat viel veel Franekers rauw op het dak. Op de sociale media vielen ze verontwaardigd over elkaar heen en gaven het advies niet meer te stemmen in de tweede ronde. "Of een proteststem: Franeker erop schrijven en terugsturen." Anderen schreven: "Oproep ligt in container" of "gaat bij het oud papier.’’ ,,Er blijft een keuze over uit twee afgrijselijke namen", schreef een ander.

De nieuwe fusiegemeente in de Noordwesthoek van Friesland moet burgers actiever bij het beleid betrekken. De RadeRaad in het Bildt is een goed voorbeeld.

Paul de Cock, voorzitter van Dorpsbelang Oosterbierum en KloosterLidlum, zei dit gisteravond in het gemeentehuis van Franeker op een bijeenkomst over de herindeling.

De RadeRaad in het Bildt is in de plaats gekomen van de vroegere commissievergaderingen. Ieder kan op deze vaste avond in de maand spreken met raadsleden die per fractie aan een tafel zitten of staan. Vaak wordt over een groter onderwerp een inleiding gegeven en is er gelegenheid voor vragen en discussie.

Met alleen de dinsdag nog te gaan, noteerden de gemeenten Franekeradeel, het Bildt en Menameradiel dinsdagochtend 15.300 stemmers voor de nieuwe naam van hun fusiegemeente.

In de tweede ronde konden 37.000 stemgerechtigden kiezen uit Nij-Westergo of Waadhoeke. In de eerste rond deed Franeker nog mee als optie. Toen stemden uiteindelijk 16.500 mensen.

De naamgevingscommissie hoopt in de tweede ronde op ongeveer hetzelfde aantal uit te komen. Dit keer stemden ruim achtduizend mensen digitaal en zevenduizend per post.

Op de Frije Bilkerts in de gemeente het Bildt na hebben alle politieke partijen van de betrokken gemeenten Menameradiel, het Bildt, Franekeradeel en Littenseradiel donderdag ingestemd met het herindelingsontwerp van Westergo.

Wel werd door diverse fracties betreurd dat Harlingen niet mee doet.

Frije Bilkerts is van mening dat de eigen inwoners niet bij het herindelingsbesluit betrokken zijn geweest en gaat daarom bij de provincie en bij Den Haag in beroep tegen de herindeling. De andere gemeenteraden stemden unaniem in.

Wopke van der Wal stuurde de Franeker Courant een ingezonden brief met zijn visie op de keuze voor de namen Nij-Westergo en Waadhoeke voor de nieuwe fusiegemeente. Hieronder de tekst.

Nu blijkt dat velen niet ingenomen zijn met de twee nog te verkiezen benamingen, wil ik u mijn mening hierover niet onthouden.

Omdat de betreffende gemeenteraden nog over het stemadvies/uitslag moeten beslissen, moet je dat nu doen. Want wie van tevoren niets zegt, die moet zich naderhand stil houden.

De naam van het landsdeel Westergo staat ook voor Bolsward en grote delen van wat nu ‘Súdwest-Fryslân’ heet. De benaming Nij-Westergo is een combinatie die is ontstaan om een gedeelte van Westergo te willen vernoemen hiernaar en lijkt half Fries, half Nederlands te zijn.

De tweede stemronde voor de naam van de fusiegemeente is vandaag gestart.

Inwoners van het Bildt, Franekeradeel, Menameradiel en mensen uit de dorpen Winsum, Baaium, Spannum en Wjelsryp uit Littenseradiel kunnen tot en met 24 november kiezen uit de naam Nij-Westergo en Waadhoeke. De winnende naam wordt woensdag 16 december bekendgemaakt.

Alle stemgerechtigde inwoners hebben thuis een persoonlijke stemcode en stemkaart ontvangen. Stemmen kan via www.gemeentezoektnaam.frl en met de stemkaart. Op de website staat alle informatie over de verkiezing van de naam.

Dat inwoners zelf kunnen bepalen welke naam de nieuwe gemeente krijgt is uniek in Nederland. De gemeenten fuseren 1 januari 2018.

De gemeenten het Bildt, Franekeradeel en Menameradiel krijgen geen 14 miljoen euro van het rijk om de herindelingskosten te dekken, maar 11,5 miljoen euro.

Burgemeester Gerrit Krol van het Bildt deelde zijn raadsleden donderdag mee dat Deloitte zich heeft vergist bij het onderzoek naar de financiële positie van de afzonderlijke gemeenten. Dit onderzoek is gedaan ter voorbereiding van de herindeling in 2018 als de drie één nieuwe gemeente gaan vormen.

Het Bildt krijgt nog een financiële tegenvaller te verwerken. Het begrotingsoverschot van 50.158 euro voor 2015 is veranderd in een negatief resultaat van 383.054 euro. Het grote verschil komt vooral door een daling van de algemene uitkering uit het gemeentefonds en een daling van de uitkeringen in het kader van het sociaal domein.

De Topografyske Wurkgroep Fryslân ropt ynwenners fan de fúzjegemeente yn Noardwest-Fryslân op om yn de twadde omloop te kiezen foar de namme Waadhoeke. Ynwenners kinne ynkoarten kieze tusken Waadhoeke en Nij-Westergo foar de nije gemeente.

De namme Franeker foel yn in eardere omloop al ôf. Neffens de Wurkgroep foldocht de stavering fan Nij-Westergo net oan it Biltsk, it Nederlânsk en de offisjeel fêststelde stavering fan it Frysk troch Provinsjale Steaten, dy't achte wurdt brûkt te wurden troch de oerheidsorganen, lykas in gemeente.

Neffens de Wurkgroep moat der goed neitocht wurde oer de namme om't it giet om in gemeentenamme foar miskien wol fjirtich of fyftich jier en net oer dy fan in yochertdrankje.

Opgelucht vernamen de Bilkerts woensdagavond 14 oktober de uitkomst van de verkiezing voor de nieuwe gemeentenaam: Franeker wordt het in ieder geval niet. Een tweede stemronde moet bepalen of de herindelingsgemeente Waadhoeke of Nij-Westergo gaat heten.

Burgemeester Tom van Mourik (Menameradiel) maakte in een redelijk gevuld Bildts gemeentehuis de uitslag bekend. In totaal hebben 16.556 mensen hun stem uitgebracht, 45,3% van de stemgerechtigden. Franeker kreeg 27% van de stemmen, Nij- Westergo 34% en Waadhoeke 39%. Van 3 tot en met 24 november kan opnieuw gestemd worden. Op 16 december wordt bekend of het Waadhoeke of Nij-Westergo wordt.

Het is niet duidelijk welke van de twee overgebleven namen het populairst is onder de Bilkerts. De uitslagen zijn niet per gemeente uitgesplitst. Opluchting dat het geen Franeker wordt overheerste dan ook, woensdag. “De namme ’Franeker’ soe denigrearjend wêze foar de Bilkerts,” zei Haye Stellingwerf van Werkgroep het Bildt.

Voor Leendert Ferwerda kwam de uitslag niet onverwacht: “’t Is goed dat Franeker ôffâlen is. Ik had wat meer stimmen foor Nij-Westergo ferwacht. De Franekers hewwe de sleutel in hannen.”

Er komt een tweede stemronde voor de nieuwe naam van de fusiegemeente in het Noordwesten. De keus is tussen NijWestergo en Waadhoeke.

De uitslag van de stemming wordt op 16 december bekendgemaakt. Inwoners van Menameradiel, het Bildt, Franekeradeel en vier dorpen uit Littenseradiel kunnen tussen 3 en 24 november hun voorkeur aangeven.

Dat Franeker in de eerste ronde de minste stemmen kreeg en daardoor afvalt, is vooral een teleurstelling voor de ondernemers. De stadsnaam heeft al landelijke en internationale bekendheid. Daar had het bedrijfsleven graag op voort willen borduren. Het was ook een van de redenen van de naamgevingscommissie om deze suggestie als "krachtige outsider" in de stemming mee te laten doen.

Der komt in twadde stimming oer de nije namme fan de fúzjegemeente fan fjouwer gemeenten yn Noardwest-Fryslân. It giet om de gemeenten Frjentsjerteradiel, It Bilt, Menameradiel en fjouwer doarpen út Littenseradiel. De bewenners koene kieze út de nammen Franeker, Waadhoeke en Nij-Westergo. Net ien fan dy trije nammen krige in mearderheid fan mear as 50 prosint. Bewenners krije dêrom opnij de kâns om te stimmen op Waadhoeke of Nij-Westergo. 16 desimber wurdt dúdlik hokker namme de foarkar hat. De opkomst by de nammeferkiezing wie 45,3 %.

De namme Franeker krige 27 prosint fan de stimmen en komt dêrom by de twadde stimming te ferfallen. De namme Waadhoeke krige de measte stimmen mei 39 prosint en Nij-Westergo kaam dêr direkt efter. In oantal Frjentsjerters is teloarsteld dat de namme Franeker net langer yn de race is. Yn novimber kinne de minsken op 'e nij har stim útbringe.

De naam van de nieuwe fusiegemeente die per 1 januari 2018 ontstaat wordt Waadhoeke of Nij-Westergo. De mogelijke naam Franeker is afgevallen. Dat is vandaag bekend gemaakt op een vergadering van de herindelingscommissie in Sint Annaparochie.

Inwoners uit de gemeenten Franekeradeel, het Bildt, Menameradiel en de dorpen Winsum, Baaium, Spannum en Wjelsryp uit Littenseradiel konden hun stem uitbrengen op de nieuwe naam. Dat deden 14.000 mensen.

Omdat geen van de namen meer dan vijftig procent van de stemmen kreeg, volgt een tweede ronde. Die gaat tussen Nij-Westergo en Waadhoeke. Wat de planning is van de tweede stemronde, is nog niet bekend. Wel is duidelijk dat die stemronde snel zal plaatsvinden, omdat de nieuwe naam begin april moet worden vastgesteld in de raden van de vier gemeenten.

Bij een peiling over de drie voorgestelde gemeentenamen voor de fusiegemeente in de Noordwesthoek scoorde Waadhoeke zaterdag het best.

De peiling werd gehouden door de FNP in Franekeradeel tijdens de Agrarische Dagen.

Er kwamen 193 stemmen voor Waadhoeke, 112 voor Franeker en 97 voor Nij-Westergo.

nwoners van de gemeenten het Bildt, Menameradiel en Franekeradeel kunnen nog tot en met 30 september hun voorkeur uitspreken. Haalt een van de drie meer dan 50 procent, dan wordt dat de gemeentenaam.

Ferset op it Bilt tsjin de ferkiezing foar in nije gemeentenamme. It Bilt giet aanst op yn de fúzjegemeente Noard-west Fryslân. Dat stekt by guon al.

Mar yn de trije foarstelde nije nammen, Franeker, Nij-Westergo of Waadhoeke, is ek gjin Bilts werom te finen. Reden om protest oan te tekenjen of sels hielendal mar net te stimmen.

Sa'n 6.000 minsken hawwe yntusken harren stim útbrocht op in nije gemeentenamme foar de nije fúzjegemeente yn Noardwest-Fryslân. Dat is ûngefear tsien persint fan de minsken dy't kieze meie. Yn de gemeente It Bildt is der protest tsjin de nije gemeentenammen. Guon sille sels hielendal net mear stimme. De minsken dy't wol stimme, hawwe benammen grutte muoite mei de namme 'Franeker'.

Ek by streekkrante De Bildtse Post fernimme se dat it stimmen foar in nije gemeentenamme wichtich is foar de minsken. Der wurdt in soad reagearre op harren Facebookside.

Boargemaster Fred Veenstra fan Frentsjerteradiel is yn it ramt fan de saneamde 'boargemasterswiksel' twa wiken boargemaster fan It Bildt. Veenstra hat in hiel oar lûd heard fan de minsken oer de nije gemeentenammen en tinkt net dat se harren oan 'e kant set fiele.

De Topografyske Wurkgroep Fryslân (TWF) is kritisch over de drie naamsuggesties voor de nieuwe gemeente in Noordwest-Friesland.

Met name Nij Westergo valt slecht bij de werkgroep. "Hy foldocht net oan ien fan 'e staveringen fan 'e trije libbene talen."

Bij de keuzemogelijkheid Franeker gaat de naamcommissie voorbij aan de voorwaarden van het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden, aldus de werkgroep.

Het mildst is TWF over Waadhoeke. De werkgroep vraagt zich alleen af of de naam niet sterker zou worden als er ‘De' voor zou komen te staan.

Het noordwesten van Friesland heet vanaf 2018 Waadhoeke, Franeker of Nij-Westergo.

De inwoners van de nieuwe gemeente, nu nog bestaand uit Franekeradeel, het Bildt, Menameradiel en vier dorpen uit Littenseradiel, mogen de komende tijd hun stem uitbrengen. Ze ontvangen deze week een stemkaart met een code om digitaal te stemmen of kunnen de stemkaart retourneren.

In de digitale wereld waren de drie uitverkorenen al vastgelegd. Er waren al twitteraccounts en ook de domeinen .nl en .frl zijn vastgelegd.

Wommels was gisteravond de plek waar de spanning in een bomvolle raadszaal werd opgevoerd door Bert Looper, directeur van Tresoar en onafhankelijk voorzitter van de naamgevingscommissie waarin vertegenwoordigers van dorpsbelangen, uit het toerisme, onderwijs en cultuur, handel en nijverheid en de agrarische sector.

De burgemeesters van het Bildt, Franekeradeel, Littenseradiel en Menameradiel hebben vanmiddag het startsein gegeven voor het naamgevingstraject en verkiezing van de naam van de nieuwe fusiegemeente. Zij deden dat bij basisschool De Oanset in Ried. Dat is het geografisch middelpunt van de nieuwe gemeente.

De vier inwoners uit de gemeenten die een hoofdrol spelen waren ook anwezig. Dat zijn: Emma, scholier uit Ried (Franekeradeel), Neno, een keatser uit Winsum (Littenseradiel), Frieda, een jonge vrouw uit het Bildt en Folkert, een boer uit Menameradiel.

Het Bildt, Franekeradeel, Menameradiel en de dorpen Winsum, Baaium, Spannum en Wjelsryp uit de gemeente Littenseradiel fuseren per 1 januari 2018. Alle inwoners van de nieuwe gemeente kunnen meedenken over een nieuwe gemeentenaam.

In de zomer worden drie namen geselecteerd, waar de inwoners van de nieuw te vormen gemeente in september uit mogen kiezen.

In de naamgevingscommissie voor de nieuwe gemeente met de werknaam Westergo worden tien personen benoemd. Zij moeten uit alle inzendingen vanuit de bevolking drie voorstellen doen voor een nieuwe naam voor de fuserende gemeenten Franekeradeel, het Bildt, Menameradiel en enkele dorpen van Littenseradiel. Onafhankelijk voorzitter is Bert Looper, directeur van Tresoar.

Namens de toeristische sector neemt Folkert Kuperus uit Franeker plaats, namens de agrarische sector Hanneke van der Veer-Ybema uit Wjelsryp, voor handel en nijverheid Henkjan Hettema uit Dronryp en oud-burgemeester Klaas Dankert van het Bildt namens cultuur, onderwijs en welzijn. De andere vijf komen uit de dorpsbelangen van Westhoek, Oosterbierum/Klooster-Lidlum en Spannum, de gezamenlijke dorpsbelangen van Menameradiel en buurtvereniging It Stiselplak uit Franeker.

Tijs Manten van het ministerie van Binnenlandse Zaken, is er duidelijk over. Artikel 158 van de Gemeentewet schrijft nergens voor dat een gemeentenaam in de twee rijkstalen Nederlands of Fries moet. Bij unaniem draagvlak onder de deelnemende gemeenten is elke naam toegestaan.

Westergo had eerder nog aangegeven dat alleen de rijkstalen mogen. Terwijl het traject van namen indienen nog moet beginnen, is daarmee een Bildtse naam uitgesloten.

De naam die in het herindelingsadvies komt, staat vast. Als gemeenteraden daarna toch een andere naam willen, zoals bij de Friese Meren, duurt het een jaar voor die ingevoerd mag worden.

Wethouwer Bouke Tol fertelde frijdeg bij 't besoek fan Jannewietske de Vries an 't Bildt dat 'e gemeente him tot taak steld het dat alle herindelingsgemeenten hur ferbine an 't failigstellen fan 't 'Bildts aigene'. Ok het 'e gemeente tegaar met 'e prevînsy opdracht geven an 'e Fryske Akademy en Mercator, 't Europees Onderzoeksbureau Meertaligheid, na te gaan at 't Bildts offisjeel erkind worre kin onder 't Europees Handfest foor regio- en minderhydstalen. De foorwaarden die't derfoor gelde binne niet om 'e nocht maar de prevînsy siet d'r dos wel licht in. "Oars hiene wy d'r gjin jild yn stutsen", saai de deputearde.

Sij toande hur onder de indruk fan alle inisjatieven en 't enthousjasme der't men op 't Bildt met doende is met 'e Bildtse taal en 'e kultuur. En dat doet fertútten: nergens wort soafeul de streektaak brúkt as op 't Amelând en 't Bildt. "Foar mij wie dut in ynspirearjende middei, sofolle enthousiasme en safolle ynset", soa saai de PvdA-listtrekker. "En betink wol: no is de kâns om it Bilts nei de weryndieling in stevige posysje mei te jaan. Pak dy kâns!"

Een speciaal aangestelde medewerker zal gedurende drie maanden onderzoek doen naar hoe het Bildts als regionale taal erkend kan worden, onder het Europees Handvest voor Regio- en Minderheidstalen.

De Fryske Akademy en Mercator (Europeesk Kennissintrum foar Meertalichheid en Taallearen) hebben daarvoor een vacature uitgezet, op verzoek van gemeente het Bildt. De uiterlijke inzendtermijn voor sollicitaties was op 16 februari.

De onderzoeker krijgt een werkplek op de Fryske Akademy in Leeuwarden. Het gaat om vergelijkend onderzoek. De medewerker gaat een inventarisatie maken van kleine Europese talen die in een vergelijkbare situatie als het Bildts verkeren. Uiteindelijk moet dit eindigen in een beleidsadvies.

Gemeente het Bildt wil - mede met het oog op de aanstaande herindeling - dat het Bildts een hogere status krijgt. De taal moet daardoor beter geborgd worden, ook als het Bildt opgaat in een groter geheel.

De partijen Frije Bilkerts en Werkgroep het Bildt geven de strijd om een Bildtse gemeentenaam niet op. Dat bleek gisteravond in de Raderaad.

De partijen nemen geen genoegen met de uitleg dat wettelijk gezien alleen een Nederlandse of Friese naam toegestaan is voor de gemeente waarin het Bildt in 2018 opgaat.

Werkgroep het Bildt refereerde aan de gemeentenaam Oldambt in Groningen. Deze naam is Nedersaksisch.

Frije Bilkerts put hoop uit het onderzoek dat in opdracht van de Fryske Akademy wordt uitgevoerd naar een eventuele status voor het Bildts in het kader van het Europees Handvest voor minderheden.

Alsof het de eerste dag op de basisschool betrof. Voor veel raadsleden was het een wat onwennige avond, maandag in de raadszaal van Menaam. De fractievoorzitters uit het Bildt, Menameradiel, Franekeradeel en Littenseradiel ontmoetten elkaar voor het eerst in de hoedanigheid van herindelingscommissie.

In een veelal onbekend gezelschap zoek je houvast bij je vriendjes. En dus zochten FNP’ers, D’66’ers, CDA’ers en PvdA’ers uit verschillende gemeenten een stoeltje naast elkaar uit. Ze mochten zelf hun naambordje voor hun microfoon zetten.

Deze ’gevestigde’ partijen uit meerdere gemeenten hadden de koppen bij elkaar gestoken en besloten metéén mond te spreken: één CDA’er sprak voor alle CDA’ers. Veilig, maar duidelijk. Anders was dat voor de lokale partijen. SAM Littenseradiel, Frije Bilkerts, Werkgroep het Bildt: zij waren niet aan allianties gebonden, maar wisten zich evenmin door geestverwanten gesteund. Onwennigheid was er vanwege de nieuwe samenstelling. Van wie komen de stukken die voor ons liggen eigenlijk, vroeg er een. Wat betekent ’agendalid’, vroeg een ander. De stuurgroep - met als woordvoerders de drie burgemeesters - gaf geduldig antwoord. Het enige concrete item op de agenda - hoe kiezen we een naam voor de nieuwe gemeente? - legde een dieper verschil tussen de drie gemeenten bloot. Of: het verschil tussen het Bildt en de rest. De taal. De nieuwe gemeente kan enkel een Nederlandse of Friese naam krijgen, het Bildts is geen erkende Rijkstaal.

De bewoners van de ‘Westergogemeenten’ mogen na de zomervakantie uit drie namen een keuze maken voor de nieuwe herindelingsgemeente. Dat kan zowel een Nederlandse als Friese naam zijn. Een Bildtse naam zal het niet worden: het Bildts is geen erkende rijkstaal. De eerste, wat rommelige vergadering van de herindelingscommissie leidde meteen tot een botsing tussen Leendert Ferwerda (Frije Bilkerts) en voorzitter Tom van Mourik, burgemeestervan Menameradiel.

Het was duidelijk wennen aan de te volgen procedures en mores, deze eerste vergadering. Waar andere fractievoorzitters vrij puntig en beperkt vragen stelden, had Leendert Ferwerda (Frije Bilkerts) tien uitgebreide vragen meegebracht. Voorzitter Tom van Mourik onderbrak Ferwerda na vraag vier: het was de bedoeling alleen technische vragen te stellen.

Dat was hem niet duidelijk gemaakt, zei Ferwerda. Volgens Van Mourik was het woord ‘technisch” uit een e-mail “weggevallen”. Hij bood Ferwerda ruiterlijk zijn excuses aan en vroeg hem zijn vragenlijstje alsjeblieft af te maken. De Bilkert was echter niet te vermurwen en weigerde verder het woord te voeren.

De inwoners van de toekomstige gemeente met de werknaam Westergo mogen na deze zomer kiezen uit drie voorstellen voor de definitieve gemeentenaam.

Daarmee komt de stuurgroep die de herindeling van het Bildt, Franekeradeel, Menameradiel en vier dorpen van Littenseradiel voorbereidt, tegemoet aan kritiek geuit op de eerste vergadering van de herindelingscommissie gisteravond in Menaam. De stuurgroep wilde twee namen voorleggen.

De eerste vergadering leidde direct al tot een confrontatie tussen voorman Leendert Ferwerda van de Frije Bilkerts en de voorzitter van de herindelingscommissie, burgemeester Tom van Mourik van Menameradiel. Die verweet Ferwerda geen technische vragen te stellen, terwijl dat wel de afspraak was. Later kwam Van Mourik hierop terug, maar toen wenste Ferwerda al niet meer het woord te voeren.

De PvdA fan ’t Bilt woe wol 'In 't spier foor 't Bildts aigene'. Wannear woe er dat? Krekt foar de lêste riedsferkiezings. De hjerstmis fan 2013 soe yn de Stannebuurtster riedseale oer de doarpsnammen stimd wurde.

De stân wie op in stuit seis om seis - seis pro Froubuurt en Ouwe-Syl ensa, en seis kontra - doe’t it trijefrou/manskip fan de PvdA-fraksje as lêste foar de stimming wei wynde. Want, sa sei de fraksjefoarsitster fan Grinzerlanner komôf, guon bedriuwen soe de taalwiksel Hollânsk-Biltsk yn de plaknammen op wol 35.000 euro komme. It wie wol net wier, mar yn de polityk kin in lychje út goederbêsten der wol op troch, sil se tocht hawwe.

De PvdA-riedsfraksje woe earst noch wolris om goerie nei it Provinsjehûs ta, nei de politike kammeraatskes en kammeraten. It wie wol net wier, mar dat koe neat skele.

BERTUS JANS POSTMA

Een logo om de aanloop naar de herindeling van 2018 een gezicht te geven. Het leek de colleges van het Bildt, Menameradiel en Franekeradeel een goed idee. Maar het beeldmerk valt bepaald niet in goede aarde. De raadsleden wisten van niets en vinden het niet mooi. En, opmerkelijker, de colleges zijn er zelf ook niet blij mee.

Raadsleden van het Bildt werden vorige week onaangenaam verrast door een nieuw logo. Westergo is de werknaam van de nieuw te vormen gemeente in Noordwest-Fryslân, en mag wat de Bilkerts betreft niet de officiële naam worden. Dat de werknaam vaak gebruikt wordt deed de raadsleden al vrezen dat deze zo ingeburgerd raakt dat hij in 2018 toch gebruikt wordt.

Haye Stellingwerf van Werkgroep het Bildt zei "verbaasd" te zijn. "No driget it allinnich maar mear dat dit ek de echte gemeentenamme wurdt." Leendert Ferwerda (Frije Bilkerts) greep de kans nog maar eens om een statement tegen de herindeling te maken. "Dat trappy suggereert dat wy d'r op foorút gaan. Dat had wat ôns betreft ânsom motten." Ook de andere fracties waren er niet over te spreken.

Gisteren werd op een gezamenlijke nieuwjaarsbijeenkomst van de betrokken gemeenten het werklogo van de fusie tussen Franekeradeel, het Bildt en Menameradiel getoond.

De provincie Fryslân wijst een verzoek om voorfinanciering van de herindelingskosten van de toekomstige gemeente Westergo af. De drie deelnemende gemeenten Menameradiel, het Bildt en Franekeradeel hadden om 6 miljoen euro gevraagd. Dit ter dekking van de kosten die nu al worden gemaakt om de fusie, die in 2018 ingaat, te realiseren.

Het rijk voorzag al in de opvang van deze kosten door een herindelingsbijdrage toe te kennen. Deze bijdrage wordt uitgekeerd aan de rechtsopvolger, in het geval van deze drie gemeenten de nieuwe gemeente Westergo. Het geld komt dan pas in 2018 los. Omdat ook het rijk inzag dat er juist van te voren al kosten worden gemaakt, is in 2013 de regeling verruimd en kunnen gemeenten voorafgaand een extra uitkering van 25 procent ontvangen. De drie gemeenten kunnen hier in 2017 aanspraak op maken.

De Bildtse taal moet worden opgenomen in de UNESCO atlas voor bedreigde talen. Een statusverhoging van het Bildts door de streektaal te laten erkennen door het Europees Handvest voor Regionale Talen moet het begin zijn van het ’bewaren en bewaken’ van de Bildtse taal. Ook moet de gemeente, voordat het Bildt opgaat in een fusiegemeente, ervoor zorgen dat er eindelijk Bildtse plaatsnamenvastgelegd worden.

Die opdracht gaf Frije Bilkerts donderdag mee aan wethouder Boukje Tol tijdens de jaarlijkse algemene beschouwingen. Al in 2013 drongen zowel het Europeesk Bureau foar Lytse Talen als de partijen Werkgroep het Bildt en Frije Bilkerts erop aan om de status van het Bildts te verhogen. Dit kan enerzijds door de taal erkend te krijgen als officiële streektaal in het Europees Handvest voor Regionale Talen. Daarvoor moet een aanvraag ingediend worden bij de regering.

Provincie Fryslân ondersteunt de aanvraag, zo zei wethouder Tol donderdag. ”Wij binne drok yn gesprek mei deskundigen fan de provinsje en de Fryske Akademy. De taal moat syn plak krije yn it Handvest. Dêrfoar moat der in oanfraach nei de provinsje, der binne wij drok mei dwaande.” Dorpsnamen Anderzijds hebben deze partijen de wens de dorpsnamen officieel in het Bildts vast te stellen. Het CDA en de VVD zijn hier tegen. Werkgroep het Bildt diende hierover vorig jaar een motie in, maar de PvdA - die een doorslaggevende stem heeft - wilde geen standpunt innemen omdat ze meer informatie over de gevolgen wilde.

De Bildtse taal moet worden opgenomen in de UNESCO atlas voor bedreigde talen. Een statusverhoging van het Bildts door de streektaal te laten erkennen door het Europees Handvest voor Regionale Talen moet het begin zijn van het ’bewaren en bewaken’ van de Bildtse taal. Ook moet de gemeente, voordat het Bildt opgaat in een fusiegemeente, ervoor zorgen dat er eindelijk Bildtse plaatsnamenvastgelegd worden.

Die opdracht gaf Frije Bilkerts donderdag mee aan wethouder Boukje Tol tijdens de jaarlijkse algemene beschouwingen. Al in 2013 drongen zowel het Europeesk Bureau foar Lytse Talen als de partijen Werkgroep het Bildt en Frije Bilkerts erop aan om de status van het Bildts te verhogen. Dit kan enerzijds door de taal erkend te krijgen als officiële streektaal in het Europees Handvest voor Regionale Talen. Daarvoor moet een aanvraag ingediend worden bij de regering.

Provincie Fryslân ondersteunt de aanvraag, zo zei wethouder Tol donderdag. ”Wij binne drok yn gesprek mei deskundigen fan de provinsje en de Fryske Akademy. De taal moat syn plak krije yn it Handvest. Dêrfoar moat der in oanfraach nei de provinsje, der binne wij drok mei dwaande.” Dorpsnamen Anderzijds hebben deze partijen de wens de dorpsnamen officieel in het Bildts vast te stellen. Het CDA en de VVD zijn hier tegen. Werkgroep het Bildt diende hierover vorig jaar een motie in, maar de PvdA - die een doorslaggevende stem heeft - wilde geen standpunt innemen omdat ze meer informatie over de gevolgen wilde.

Amper is yn De Friese Meren de slach om De Fryske Marren wûn, en no begjint yn Frjentsjer, Menaam en Stannebuurt it toulûken om de namme fan de takomstige noardwesthoekster megagemeente. De trije rieden hawwe der al oer gear west: de beide âldere gemeenten akkoarten mei Westergo, mar it jonge Bilt -amper fiif ieuwen op ’e wrâld- woe der neat fan witte.

Westergo? Minder hiene de trije b. en w.’s it net betinke kinnen. De namme strykt net mei ynternasjonale ferdraggen: Menameradielsters hawwe rjocht op in Frysktalige namme foar har fúzje-gemeente. Sûnt de jierren tachtich wurde ierdrykskundige nammen yn ús lân stadich mar wis ûnthollânske (Menameradiel is dêr in treflik foarbyld fan). Yn dy tradysje past út noch yn gjin Westergo.

De namme is histoarysk derbytroch: ’t Bilt hat nea net yn Westergo lein. Mei dy namme hawwe Frjentsjeteradiel en Menameradiel ’t Bilt goed op ’e teannen wâde. En mei Westergoa hiene se dat likegoed dien. Mei Westergo wurdt in taalstriid útlokke lykas dy yn De Friese Meren. It Menamer VVD-riedslid warskôge der al foar. Wol de megarie yn 2018 wer fan Westergo(a) ôf, dan wurdt in oare namme rattekrûdjoer. (’De Fryske Marren’ kostet in 200.000 euro.)

De gemeente het Bildt bespreekt in de raadsvergadering van 12 juni het voorstel om 50.000 euro ter beschikking te stellen voor het plan van aanpak ‘fusie Westergo fase 2'. Dat belooft nog een behoorlijk bespreekpunt te worden, denkt raadsgriffier Frans Meijerink. “Vanuit de Frije Bildtkers wordt er nogal wat tegenstand verwacht.”

Het geld is nodig om voorbereiding te treffen voor de herindeling. Daartoe is in oktober 2013 besloten door de raden van de gemeenten het Bildt, Franekeradeel en Menameradiel. De herindeling moet plaatsvinden samen met een deel van Littenseradiel en uiterlijk per 1 januari 2018 zijn voltooid.

Inwoners en bedrijven in Menameradiel, het Bildt en Franekeradeel krijgen te maken met kleinere wijzigingen in de tarieven dan wanneer de gemeente Harlingen meegedaan had met de fusie.

Dit blijkt uit de geactualiseerde Herindelingsscan Noordwest-Fryslân die de gemeenteraad van het Bildt dinsdag bespreekt. Voor de nieuwe gemeente Noordwest-Fryslân was in maart 2013 al een scan gemaakt. Omdat Harlingen daarna afhaakte, waren nieuwe berekeningen noodzakelijk.

Daaruit blijkt dat de reservepositie van de drie samen beter is dan met Harlingen erbij. Wel is sprake van een lichte daling van voorzie ningen en een slechtere centrumfunctie. De sociale structuur van Westergo is beter.

In de drie gemeenten die straks de nieuwe gemeente Westergo moeten worden, hebben de Bilkerts hun eigenheid bevestigd.

De partij die de mening van de Bilkerts over deze fusie nog wil peilen middels een referendum, Frije Bilkerts, verdubbelde volgens de voorlopige uitslag het aantal zetels van twee naar vier. Dit ging ten koste van Werkgroep Het Bildt, die terugging van vier naar drie zetels. De Werkgroep stelde na 2010 het standpunt over zelfstandigheid bij en ging mee in de fusie. Omdat de uitslag van deze twee plaatselijke partijen wel heel dicht bij elkaar lag, het verschil is maar zes stemmen, werd gisteravond al gesproken over een hertelling.

Frije Bilkerts gaat de verkiezingen in met het standpunt dat de gemeente het Bildt zelfstandig moet blijven.

Dit kan door samen te werken met Harlingen. Over het voorgenomen fusiebesluit om het Bildt, Menameradiel en Franekeradeel op te laten gaan in Westergo moet eerst een referendum worden gehouden, vindt de partij.

Leendert Ferwerda uit Sint Annaparochie trekt met deze ideeën de verkiezingslijst, gevolgd door Roel Nauta uit Minnertsga. Derde staat Frans van der Mossel uit Vrouwenparochie.

De Bildtse gemeenteraad wil dat de werknaam van de nieuwe fusiegemeente Noordwest-Fryslân wordt. Menameradiel en Franekeradeel kozen echter voor Westergo.

De raad van het Bildt stemde donderdag met dertien tegen twee in met het "starten van voorbereidingen voor herindeling."

Dat deden Franeker en Menaam al eerder unaniem.

De PvdA yn Provinsjale Steaten wol witte oft de provinsje Fryslân ek ôfspraken meitsje sil oer de Biltske taal. Ynwenners fan de gemeente It Bilt meitsje har soargen dat har taal ferdwynt, as de gemeente It Bilt yn de takomst opgiet yn ien grutte gemeente yn Noardwest-Fryslân.

De PvdA wol no witte oft de provinsje in oerienkomst mei de nije gemeente slute sil oer de posysje fan it Biltsk. Sa'n oerienkomst is ek makke mei de gemeente Súdwest-Fryslân oer it Frysk.

De gemeenten Frjentsjerteradiel, Menameradiel, It Bilt en fjouwer doarpen fan Littenseradiel fusearje ta ien nije gemeente op uterlik 1 jannewaris 2018. Dat foarstel ha de kolleezjes woansdei dien.

De wurknamme foar de fúzjegemeente is Westergo. De ferskate gemeenterieden nimme yn oktober in beslút oer it útstel. Haadplak wurdt Frjentsjer, der wenje 47.000 ynwenners ferspraat oer 42 doarpen. De provinsje stimt yn mei de fúzje, al hie oansluting fan Harns de foarkar. Fan Littenseradiel giet it om de plakken Baaium, Spannum, Wjelsryp en Winsum.

Harns docht net mei, mar de doar stiet iepen.

Franekeradeel, Menaldumadeel en het Bildt zetten in op een fussie per 2017 en 2018. Dat hebben de drie gemeenten na overleg met de provincie Fryslân besloten.

Een fusiegemeente zonder Harlingen wijkt af van de oorspronkelijke visie van de provinsie. Gedeputeerde staten vinden dat een fusie van de drie past binnen het plaatje zoals de provinsie dat graag ziet, al was vier, met Harlingen, mooier geweest. De Provinsie steunt het voornemen van de drie gemeenten. Ook vindt de Provinsie het mooi dat de herindeling van onderop komt.

Over de fusiedata wordt nog onderhandeld. De drie gemeenteraden spraken zich eerder uit voor een fusie per 2016. Franeker wordt de hoofdplaats van de nieuwe gemeente.

De Werkgroep het Bildt zet zich er opnieuw voor in dat dorpsnamen op het Bildt officieel Bildts worden. Volgens de Werkgroep zijn Bildtse dorpsnamen een manier om de Bildtse taal en cultuur te beschermen en verstevigen.

En dat is nodig, vindt de collegepartij. Als het Bildt in de nabije toekomst opgaat in een grotere gemeente, kunnen die taal en cultuur nog wel eens in het gedrang komen.

Een vergelijkbaar voorstel werd in 2009 nog door de gemeenteraad afgeschoten.

Met de gemeentelijke herindeling voor de deur wil het college van B en W op het Bildt de eigen Bildtse cultuur versterken. Daarvoor moet er onder meer een nieuw cultuurinstituut komen, dat de belangen van het zogeheten 'Bildts aigene' zal behartigen.

Dat schrijft het college in de nieuwe Kadernota Cultuur In ’t Spier foor ’t Bildts aigene, die op 19 september door de gemeenteraad besproken wordt. Naast een nieuw cultuurinstituut wil de gemeente ook meer aandacht voor de Bildtse taal en wil zij niet verder bezuinigingen op subsidies voor culturele instellingen en organisaties. Die mogen, als het aan het college ligt, tot aan 2018 - de looptijd van deze kadernota - blijven op het niveau van 2014.

In mearderheid fan de gemeenteried fan it Bilt stiet noch altyd achter in fúzje fan de gemeente mei Menameradiel en Frjentsjerteradiel. Dat die woansdeitejûn bliken op de lêste fan in searje ynformaasjejûnen yn de gemeente.

Op de byienkomsten ha de Biltkers oanjûn dat se in fúzje net stypje. Ek is der in soad ûnbegryp foar it ûntbrekken fan in referindum. Ferskate politike partijen sizze achterôf dat se better earst mei de boargers prate kinnen hienen foardat se mei in stânpunt kamen.

Yn oktober wurdt definityf in beslút naam oer in fúzje.

Zo'n driekwart van de Bilkerts wil liever dat het Bildt zelfstandig blijft. Toch kwamen er zo'n zeventig inwoners af op de eerste 'meedenkavond', maandagavond in MFC Ons Huis.

Over wel of niet fuseren, daarover gaat het al niet meer op het Bildt. De vraag was hoe de gemeente tot een 'zo goed mogelijke' fusie kan komen.

Op de weg die het Bildt naar herindeling moet leiden zitten een paar hobbels. Een van die hobbels bleek afgelopen week, toen de Bildtse Post de resultaten van haar herindelingenquête publiceerde.

Driekwart van de Bilkerts blijkt tegen de voorgenomen fusie met Harijngen, Menameradiel en Franekeradeel. Een uitslag die de gemeenteraad niet kan negeren, vond dorpeling Aldert Cuperus. Een kleine vierhonderd Bilkerts werden ondervraagd.

De gemeente It Bilt is te lyts om selsstannich te bliuwen. Dat seit Sido de Jong, fraksjefoarsitter fan Wurkgroep Het Bildt. 'Mei alle útdagings en taken dy't op gemeenten ôfkomme is de kwaliteit fan it amtlik apparaat net genôch te garandearjen en dat makket selsstannigens net realistysk.'

WHB foarmet tegearre mei it CDA it kolleezje yn It Bilt. De Jong reagearret op in ûndersyk fan de Bildtse Post. Dêrút docht bliken dat mear as 70% fan de ynwenners fan It Bilt selsstannich bliuwe wol.

De gemeenteried stjoert oan op in fúzje mei de gemeenten Menameradiel, Frjentsjerteradiel en Harns. Fan moandei ôf wurde der yn It Bilt acht ynsprekjûnen organisearre foar de befolking oer de oansteande weryndieling. Yn oktober falt it definitive beslút oer de plannen.

Een grote meerderheid van 72,1% van de Bildtse bevolking wil dat het Bildt zelfstandig blijft en gaat samenwerken met andere gemeenten. Zij zijn tegen fusie met de andere gemeenten in Noordwest-Fryslân, iets wat de gemeente voorstaat. Slechts 27,9% is voor herindeling.

Dat is de belangrijkste conclusie uit het grote onderzoek naar het herindelingsvraagstuk dat in opdracht van de Bildtse Post is uitgevoerd door NHL Leeuwarden en de Thorbecke Academie.

De Bildtse gemeenteraad heeft eerder dit jaar besloten "om in oktober 2013 te besluiten" om te herindelen. De krant heeft daarop besloten dit onderzoek laten uitvoeren, omdat de gemeente zelf geen enquête of referendum heeft gehouden. In tegenstelling tot nagenoeg elke gemeente in Noordwest-Fryslân is de bevolking niet bij het besluit betrokken.

De Bildtse Post wol ûndersykje oft op It Bilt draachflak is foar in fúzje mei de gemeenten Harns, Frjentsjerteradiel en Menameradiel. Ried en kolleezje fan It Bilt wolle sa'n fúzje, mar ha net oerlein mei de ynwenners.

Der is gjin enkête of in referindum hâlden en der ha ek gjin ynfojûnen west. De gemeente hat net foldien oan de wetlike plicht, neffens de krante.

Studinten fan de NHL Ljouwert fiere it ûndersyk ûnder de Bilkerts út. De minsken meie sizze oft se fusearje of selsstannich bliuwe wolle.

De gemeente It Bilt soe mear oandacht hawwe moatte foar de Biltske taal en kultuer en ek besykje moatte om dy taal sels mear te brûken. Dat fersyk krige wethâlder Boukje Tol fan It Bilt tiisdei by in wurkbesite fan it Europeesk Buro foar Lytse Talen (EBLT) oan de gemeente It Bilt.

Biltske organisaasjes meitsje har soargen oer de takomst fanwege it plan om de gemeente It Bilt opgean te litten yn in grutte gemeente Noardwest-Fryslân. Boppedat is de gemeente oan it besunigjen op taal en kultuer.

Stichting Ons Bildt bepleitet krekt mear mooglikheden en mear middels foar it Biltsk. De posysje fan en de stipe foar it Biltsk soe goed regele wurde moatte foar in mooglike gemeentlike weryndieling, sadat ek in nije gemeente Noardwest-Fryslân der net omhinne kin. Der wurdt rûsd dat op it Bilt sa'n 6.000 minsken Biltsk prate. Wethâlder Tol joech ta dat de gemeente It Bilt de taal wol mear brûke kin as op dit stuit bart. Ek stiet se 'sympatyk' tsjinoar it fersyk foar in dieltiid-beropskrêft foar de Biltske organisaasjes.

De gemeenteraad van het Bildt heeft donderdagavond gekozen voor een ronde langs de Bildtse dorpen om de inwoners te horen over de fusie in Noordwest-verband.

In deze dorpenronde peilt de gemeente hoe de inwoners staan tegenover de naderende fusie in Noordwest-verband. Er zullen bijeenkomsten zijn in St.-Annaparochie, Nij Altoenae, St.-Jacobiparochie, Westhoek, Minnertsga, Vrouwenparochie en Oudebildtzijl. De gemeente organiseert de dorpenrondes naar verwachting eind mei of begin juni. Tijdens de bijeenkomsten zal het college de keuze toelichten, waarom zij voor een fusie in Noordwest-verband kiest, en wat deze keuze betekent voor de inwoners van het Bildt.

De stemgerechtigde inwoners van de gemeente Leeuwarderadeel hebben in meerderheid gekozen voor een toekomst binnen de gemeente Leeuwarden.

Dat is de uitkomst van het referendum dat woensdag in Leeuwarderadeel plaatsvond. De einduitslag werd woensdagavond om elf uur bekendgemaakt door burgemeester Joop Boertjens in het gemeentehuis in Stiens.

In totaal 77,28 procent van de burgers, die hun stem uitbrachten, koos voor aansluiting bij Leeuwarden. Daarnaast opteerde 17,47 procent om op te gaan in de nieuwe gemeente Noardwest-Fryslan (die mogelijk gevormd zal worden door Franekeradeel, Menameradiel, Het Bildt en Harlingen).

De inwoners van het Bildt mogen zich uitspreken over de voorgenomen herindeling met Harlingen, Franekeradeel, Menameradiel en eventueel Leeuwarderadeel.

De gemeenteraad beslist in februari welke methode daarvoor gehanteerd zal worden. De opties zijn: rondetafelgesprekken, een enquéte, een raadplegend referendum of een combinatie hiervan.

De raadpleging moet nog voor de zomer plaatsvinden; alleen dan kan de raad in oktober besluiten over herindeling.

Frans van der Mossel heeft donderdag 13 december afscheid genomen van de gemeenteraad. Het raadslid van Werkgroep het Bildt is tegen herindeling en voelt zich niet langer thuis bij zijn partij, die voor herindeling heeft gestemd.

Toch was het geen "vertrek met slaande deuren, geen 'alleingang'," zoals burgemeester Gerrit Krol in zijn afscheidswoord opmerkte. "Dit soort zaken zijn niet te plannen, dit overkomt je. Frans is tegen herindeling, hij ziet dat niet zitten en trekt zijn conclusies. Dat is rechtlijnig en consequent. Al zal het hem zwaar vallen, denk ik, want hij bemoeit zich graag overal mee. Frans was in hart en ziel raadslid. Ik heb diep respect voor de keuze die je maakt."

De galg die kunstenaar Ron Schaft zondag bij het gemeentehuis plaatste, is alweer weg. De gemeente heeft het kunstwerk verwijderd.

Schaft protesteerde met het bouwsel tegen de herindeling, die volgens hem fataal voor het Bildt.

Byldzjend keunstner Ron Schaft fan Sint Anne hat sneintemiddei in selsmakke galge pleatst foar it gemeentehûs fan It Bilt. De galge is in protest-aksje fan de keunstner tsjin de plannen om de gemeente It Bilt te weryndielen mei Harns, Menameradiel en Frjentsjersteradiel.

Neffens Schaft betsjut de weryndieling de deastek foar de Biltse taal en kultuer. In soad Biltkerts binne neffens him op de weryndieling tsjin, mar de bestjoerders fan it Bilt hâlde dêr neffens de keunstner ûnfoldwaande rekken mei.

Yn in grutte nije gemeente Noardwest-Fryslân komt it Bilt op it fuottenein te lizzen, sa mient Schaft. Hy wol dêrom de gemeente útdaagje om in referindum te hâlden oer it foarnimmen om te fusearjen.

Raadslid Frans van der Mossel stapt per 31 december uit de Bildtse raad. Reden is dat hij het niet eens is met het standpunt van zijn partij Werkgroep het Bildt dat herindeling het beste is voor de gemeente. Zijn fractie respecteert dit standpunt, maar nu herindeling dichterbij komt vindt het Froubuurtster raadslid dat hij dat niet meer kan beïnvloeden en zich zo niet meer thuis bij de partij kan voelen.

Frans van der Mossel (57) kwam in 1998 in de gemeenteraad voor Werkgroep het Bildt. Hij groeide uit tot de financieel expert van de fractie en legde zich daarnaast toe op onderwijs en sociale zaken. Eerder dit jaar nam Van der Mossel een minderheidsstandpunt in door tegen herindeling te stemmen. De rest van zijn fractie was wel voor herindeling. Hij kreeg van de fractie de ruimte daarvan af te wijken, maar het raadslid zegt zich zo niet meer thuis te kunnen voelen in de partij.

Zijn plek in de fractie wordt overgenomen door Annefrouk Hornstra uit St.-Annaparochie, dochter van wijlen mede-oprichter van de partij.

De herindelingsdatum van vijf Noordwest-Frieslandse gemeenten staat ter discussie. Harlingen - een van de beoogde fusiepartners - vindt de fusiedatum van 1 januari 2015 te vroeg. De overige gemeenten nemen Harlingen dit standpunt niet in dank af. Het is onduidelijk wanneer een knoop wordt doorgehakt. De provincie wordt te hulp geroepen.

De Harlingse gemeenteraad is nog niet zo ver dat hij ja of nee kan zeggen tegen een gemeentelijke herindeling. Voordat een dergelijk besluit kan worden genomen, wil hij eerst in beeld hebben welke voor- en nadelen kleven aan het samengaan met Franekeradeel, Menameradiel, Het Bildt en Leeuwarderadeel.

Vijf gemeenten in Noordwest-Friesland gaan fuseren. Dit willen althans de colleges van deze gemeenten. Onduidelijk is nog of dit al in 2015 haalbaar is.

Harlingen, Franekeradeel, Menaldumadeel, het Bildt en Leeuwarderadeel willen samen verder, beslisten de burgemeesters en wethouders dinsdag. Over het moment waarop is onenigheid. Behalve Harlingen willen de gemeenten de fusie op 1 januari 2015 in laten gaan.

"Dat tijdstip vormt het grote probleem", zegt burgemeester Roel Sluiter van Harlingen. "Wij kunnen op zijn vroegst een jaar later." Harlingen zal vermoedelijk een referendum houden over de opheffing van de gemeente.

Bilkerts. Ze verdedigen hun eigen taal en cultuur te vuur en te zwaard. Dus nu het Bildt Per 2015 door een Noord-Friese supergemeente opgeslokt lijkt te gaan worden, zou je denken dat ze zich massaal roeren. Niets van dat alles.

De Bilkerts die openlijk tegen herindeling protesteren zijn op een hand te tellen. Jan de Vries en Sjouke Feenstra, samen muziekduo 'The Feetwarmers', schreven een protestlied en begonnen de website redhetbildt.nl. Leendert Ferwerda, fractievoorzitter van partij Frije Bilkerts, valt burgemeester en wethouders regelmatig aan op de volgens hem makke houding waarmee de provincie wordt gevolgd. En Nieuwebildtdijker Harmen Teunissen plaatste afgelopen zomer een gitzwarte advertentie op de voorpagina van de Bildtse Post. 'Nee tegen herindeling' luidde de boodschap.

Zo’n 80 belangstellenden wisten op 20 Juni jl de weg naar Ons Huis te vinden waar b&w van het Bildt een inspraakavond omtrent de herindeling had georganiseerd. Persoonlijk konden wij hierbij niet aanwezig zijn, maar tot onze schrik lazen we in het Fries Dagblad: Het Bildt wil in 2015 fuseren met Noordwest. En: geen enkele aanwezige wees de fusie af.

Dit zijn twee regeltjes die het publiek ervan moeten overtuigen dat iedereen op het Bildt graag in een mega gemeente met Franeker wil. Dit is pure propaganda: De interim burgemeester is door de hogere overheden hier aangesteld, om ‘t Bildt soepel in noordwest te schuiven. De discussie ging enkel over: Als we opgaan in Noordwest, waar moeten we aan denken, en niet over: Moeten we fuseren of niet? Wel waren veel mensen bezorgd over de status van de Bildtse taal, de afstand tot het bestuur etc. En de tobbedansers moeten er niet bij want dat zijn cultuurbarbaren, ik zou het zelf bedacht kunnen hebben.

Zorgen leven er zeker onder de Bilkerts, bij de gedachte aan een herindeling waarbij het Bildt opgaat in één grote gemeente. Wordt de Bildtse taal dan nog wel beschermd? Lopen de dorpen dan niet leeg? Toch liet niet één van de tachtig bezoekers woensdag tijdens een informatieavond in Ons Huis een krachtig geluid tégen herindeling horen. Alsof een aanstaande fusie eigenlijk al geaccepteerd wordt door de Bilkerts. Voor burgemeester Gerrit Krol - die in Noordwest-verband wil fuseren tot één gemeente - werd het zodoende een rimpelloze avond.

Krol gaf na afloop eerlijk toe day ook hij op meer weerstand had gerekend. "Ik had me voorbereid op een mogelijk sterk tegengeluid. Maar het kwam niet." De gemeente had ook The Feetwarmers - met bandleden Jan de Vries en Sjouke Feenstra, oprichters van actiecomité Red het Bildt - uitgenodigd, maar zij hadden een optreden elders.

"Er komt geen einde aan de identiteit van het Bildt, niet aan de geschiedenis, niet aan het Bildts", stelde burgemeester Gerrit Krol zijn gehoor - tachtig aanwezigen - gisteravond in Ons Huis in Sint Annaparochie gerust. "Het Bildt en het Bildts moeten het Bildt en het Bildts blijven, ook in een grotere gemeente."

Toch waren de meeste aanwezigen er niet gerust op. Het Bildt wil in 2015 fuseren met Franekeradeel, Menameradiel en Leeuwarderadeel tot Noordwest-Fryslân. Harlingen zou zich ook nog bij het gezelschap moeten voegen, en eventueel Littenseradiel, al onderzoekt dat een samenvoeging met Leeuwarden of Súdwest-Fryslân.